Psycholoog Jop Groeneweg ontvangt prijs voor veiligheid in de petrochemische industrie
De Leidse cognitief psycholoog Jop Groeneweg ontvangt een prijs omdat hij al dertig jaar lang met zijn onderzoek de veiligheid in de petrochemische industrie probeert te vergroten. Het is hoogst ongebruikelijk dat een psycholoog deze prijs van de 'Society of Petroleum Engineers' krijgt.
Groeneweg reageert: 'Doordat wij ons bezig houden met de menselijke factor bij het voorkomen van ongevallen, hebben we in deze op technologie gerichte organisatie toch het aspect van veiligheid op de kaart weten te zetten.'
Openheid in organisatie bevorderen
De Society of Petroleum Engineers (SPE) is de brancheorganisatie van bedrijven in de petrochemie en dan vooral 'upstream'. Dat houdt in dat de bedrijven vooral bezig zijn met het zoeken en boren naar olie en gas en het de grond uit halen. Groeneweg geeft al jaren presentaties op hun congressen. De samenwerking met collega Emma ter Mors van Sociale, Economische en Organisatiepsychologie leidt tot mooie resultaten. Groeneweg: 'Een van onze papers gaat bijvoorbeeld over het ontwikkelen van een instrument om de openheid in een organisatie te bevorderen. Als er een incident op de werkvloer plaats vindt moeten medewerkers dat in alle openheid kunnen rapporteren en aan het onderzoek meewerken. Dat lukt vaak niet, want er is geen sprake van een 'just culture'. Er is geen gevoel van 'psychologische veiligheid' in het team waardoor men niet durft te rapporteren of actief mee te werken.'
'Just culture' in ziekenhuizen
Volgens Groeneweg is dit onderzoek niet alleen van belang voor de petrochemie maar ook voor bijvoorbeeld ziekenhuizen. Het leren van incidenten komt daar maar moeilijk van de grond. Een van de oorzaken is het ontbreken van zo'n 'just culture'. 'Door te achterhalen waardoor zo'n cultuur eigenlijk ontstaat en hoe die te beïnvloeden is, hopen we het leervermogen van organisaties te vergroten en daarmee de veiligheid te verbeteren.'
Veiligheidsmaatregelen communiceren
Groeneweg vervolgt: 'In een ander onderzoek hebben we gekeken naar de invloed van het communiceren van veiligheidsmaatregelen op het gedrag van mensen. Als je iemand vertelt dat er wel 10 veiligheidsmaatregelen zijn genomen, dan zou dat juist tot onveiliger gedrag kunnen leiden. Er kan toch immers niets gebeuren is de gedachtengang. Dat effect treedt inderdaad op. Het is voor organisaties dan ook van belang om ten eerste niet hoog van de toren te blazen over alle maatregelen en om daarnaast altijd nog een extra maatregel achter de hand te houden waarvan niemand weet dat die er is, maar die wel heel effectief is.'
Rijgedrag aanpassen
Al te veel informatie verschaffen over veiligheidsmaatregelen in auto's, als gordels, airbag, roll-over kooiconstructies, side-impact protection enz. zou wel eens tot onveiliger rijden kunnen leiden, denkt Groeneweg. 'Een maatregel waarvan bijna niemand weet dat die genomen is, en dus ook niet tot gedragsaanpassing leidt maar heel effectief is, is bijvoorbeeld 'gelaagd glas in de voorruit'. Vroeger brak een ruit in veel scherpe stukjes bij een botsing, nu niet meer. Dat is heel effectief, relatief onbekend en dus gaan mensen niet ineens meer risico's nemen tijdens het rijden.'
Bannerfoto: Jop Groeneweg spreekt op de Trade organization for the oil
and gas sector in Denmark