Document ontdekt over Leidse studietijd Rembrandt
In het archief van de Universiteit Leiden is een tot nu toe onbekend document gevonden over de studietijd van Rembrandt in Leiden. Het document, dat wordt bewaard in de Universiteitsbibliotheek, toont aan dat Rembrandt langer student was aan de Leidse universiteit dan altijd is aangenomen.
Bekende inschrijving in 1620
Op 20 mei 1620 schreef Rembrandt zich in als student aan de Leidse universiteit. Dat blijkt uit de (bekende) registratie in het volumen inscriptionum van 1618-1631, het boek waar alle inschrijvingen van de Leidse studenten voor die periode in staan. De rector magnificus, die in die tijd verantwoordelijk was voor de studentinschrijvingen, vroeg de aankomende student naar zijn naam, gewenste studierichting, leeftijd, de naam van zijn hospes of hospita, en het adres. Die informatie schreef hij vervolgens in het inschrijvingsregister. Deze inschrijving van Rembrandt leest als volgt: ‘Rembrandus Hermanni Leydensis studios[us] litterarum annor[um] 14 apud parentes’, ofwel: Rembrandt Harmensz. van Leiden, student letteren, 14 jaar oud, wonende bij zijn ouders.
Onbekende herinschrijving in 1622
Minder bekend is dat studenten zich destijds elk jaar opnieuw voor hun opleiding moesten inschrijven. Dat ook Rembrandt zijn inschrijving hernieuwde was tot nu toe geheel onbekend. De herinschrijvingen werden vastgelegd in zogenoemde recensielijsten. Voor de periode 1608-1649 is alleen de recensielijst van 1622 (zonder dagtekening) in het archief van de Universiteitsbibliotheek aanwezig. Daarin komt Rembrandts naam opnieuw voor: ‘Rembrandus’, met daaronder: ‘* 14 15 Hermanni bij sijn ouders’. Deze herinschrijving is lang onopgemerkt gebleven en is dus ook niet terug te vinden in de bekende Rembrandtbiografieën.
Waardevolle bron voor onderzoek
De recensielijst met daarin de gevonden herinschrijving uit 1622 is het op één na oudste document dat rechtstreeks op de schilder betrekking heeft. Daarmee is een nieuwe bron beschikbaar gekomen voor het reconstrueren van Rembrandts vroege leven in Leiden. Over het algemeen wordt aangenomen dat Rembrandt niet langer dan een jaar stond ingeschreven aan de universiteit, en dat hij liever wilde schilderen en tekenen dan studeren. Uit zijn herinschrijving in 1622 blijkt nu dat hij in elk geval ongeveer twee jaar ingeschreven is geweest, mogelijk zelfs langer. Hoe serieus Rembrandt studeerde, vertellen de historische documenten van inschrijving en herinschrijving in de Universiteitsbibliotheek niet. Wel wordt duidelijk dat zijn tijd aan de Leidse universiteit belangrijker was voor de schilder dan eerst werd aangenomen.
De vondst van Rembrandts herinschrijving in 1622 toont ook het belang van de Leidse universiteitsarchieven als waardevolle bron voor onderwijs en onderzoek. Deze archieven leggen de geschiedenis bloot van de universiteit zelf en ook die van haar meest beroemde studenten. De ontdekking van Rembrandts herinschrijving werd gedaan tijdens de voorbereidingen voor de tentoonstelling Minerva’s Metamorfosen in de Universiteitsbibliotheek ter gelegenheid van het 444-jarig bestaan van de Universiteit Leiden.
Video ontdekking document Leidse studietijd Rembrandt
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofNieuw boekje Rembrandt en de Universiteit Leiden
In de nieuwe publicatie Rembrandt en de Universiteit Leiden bespreken Mart van Duijn, conservator Westerse handschriften en archieven, en Jef Schaeps, conservator Prenten en tekeningen, een selectie van Rembrandts werk in de collecties van de Universiteit Leiden: bronnen, documenten, etsen en tekeningen – waaronder de herinschrijving. Zo schetsen zij een beeld van Rembrandts Leidse tijd, vanaf zijn geboorte in 1606 tot aan zijn vertrek naar Amsterdam in 1631. Het boekje is te bestellen in de boekhandel en bij Leiden University Press.
Publieksavond
Op donderdag 20 juni wordt een speciale inloopavond gehouden voor iedereen die geïnteresseerd is in deze stukken over de Leidse studietijd van de beroemde Hollandse meester. De inschrijving uit 1620 en de recent ontdekte herinschrijving uit 1622 van Rembrandt als student aan Universiteit Leiden zijn dan van dichtbij te bekijken. Daarnaast worden etsen en tekeningen getoond van Rembrandt en zijn navolgers uit de collecties. Het boekje Rembrandt en de Universiteit Leiden is die avond ter plekke te koop. De publieksavond over Rembrandts studietijd in de archieven van de Universiteit Leiden vindt plaats in de Universiteitsbibliotheek, Witte Singel 27, van 19.30 tot 21.30 uur.