Hubble componeert nieuw mozaïek van het verre heelal
Astronomen hebben met waarnemingen van de Hubble-ruimtetelescoop van de afgelopen 16 jaar een nieuwe foto samengesteld van het verre heelal. Het zogeheten Hubble Legacy Field bevat zo’n 265.000 sterrenstelsels tot aan de periode van 500 miljoen jaar na de oerknal. De Leidse astronomen Rychard Bouwens en Marijn Franx werkten mee aan de foto.
Eén tienmiljardste van wat het menselijk oog kan waarnemen
De afbeelding beslaat het golflengtegebied van ultraviolet tot nabij-infrarood. Daarmee vat de afbeelding alle kenmerken van sterrenstelselvorming samen. De zwakste en meest verafgelegen stelsels hebben een helderheid van één tienmiljardste van wat het menselijk oog kan waarnemen.
Teamleider Garth Illingworth van de University of California, Santa Cruz: 'Dit is de grootste dataset met verre sterrenstelsels ooit. We hebben hiermee een "instrument" ontwikkeld dat we zelf kunnen gebruiken, maar dat ook voor andere astronomen beschikbaar is.'
Combinatie van duizenden waarnemingen
Het Hubble Legacy Field combineert waarnemingen van verscheidene Hubble deep-field surveys. In 1995 kiekte het Hubble Deep Field enkele duizenden voorheen onbekende sterrenstelsels. Het daaropvolgende Hubble Ultra Deep Field uit 2004 onthulde bijna 10.000 stelsels in een enkel beeld. Het Hubble eXtreme Deep Field, of XDF, uit 2012 werd samengesteld uit bijna tien jaar Hubble-waarnemingen van een gebiedje aan de hemel binnen het oorspronkelijke Hubble Ultra Deep Field.
De nieuwe Hubble-afbeelding is opgebouwd uit bijna 7500 individuele opnamen en is de eerste in een serie Hubble Legacy Field-afbeeldingen. Hubble heeft dit kleine deel van de hemel in totaal 250 dagen lang waargenomen, langer dan elk ander gebied. Rychard Bouwens wijst op de vele gevoelige kleurkanalen die nu beschikbaar zijn om verre sterrenstelsels waar te nemen, met name in het ultraviolette deel van het spectrum: 'In de opnamen over zo’n breed golflengtegebied kunnen we het licht ontleden in de bijdragen van zeer oude en jonge sterren, en van actieve galactische kernen.' Het team werkt nu aan een tweede set afbeeldingen, die uit meer dan 5200 Hubble-opnamen zal bestaan.
Sterrenstelselevolutie
Voordat de NASA/ESA’s Hubble-ruimtetelescoop in 1990 werd gelanceerd, waren astronomen in staat sterrenstelsels waar te nemen tot op ongeveer 7 miljard lichtjaar afstand, tot aan de tijd dat het heelal de helft zo oud was als nu. De diepe opnamen van Hubble hebben laten zien hoe het zeer jonge heelal structuur kreeg. Ze leverden veel kennis op over de stadia van sterrenstelselevolutie, de onderliggende natuurkunde van het heelal, het ontstaan van chemische elementen en de voorwaarden waaronder uiteindelijk leven kon ontstaan.
Dieper in het heelal kijken
Met de toekomstige NASA/ESA James Webb Space Telescope zullen astronomen nog dieper het heelal kunnen inkijken en zien hoe babysterrenstelsels zich ontwikkelden. Marijn Franx : 'De nieuwe opname geeft ons de mogelijkheid om met deze opvolger van Hubble direct baanbrekende studies te doen.'
bron: astronomie.nl
beeld: een deel van het Hubble Legacy Field / credit: NASA, ESA, G. Illingworth and D. Magee (University of California, Santa Cruz), K. Whitaker (University of Connecticut), R. Bouwens (Leiden University), P. Oesch (University of Geneva), and the Hubble Legacy Field team