'EU-lidstaten kijken weg als een land de EU-waarden niet respecteert'
De lidstaten van de Europese Unie grijpen niet in wanneer een lidstaat de waarden van de Europese Unie niet respecteert. Dat zei Judith Sargentini, die namens GroenLinks in het Europees Parlement zit, in de jaarlijkse Europa Lezing op 9 mei in de Lorentzzaal in het KOG.
'Vandaag is het Europadag', begon de politica haar verhaal. 'Terwijl wij hier zitten, bespreken 27 regeringsleiders in Roemenië de strategische agenda van de EU voor de komende jaren. Ik vrees dat ze terughoudend zullen zijn over het fundament van de unie: de rechtsstaat in de lidstaten. Binnen de EU zijn er lidstaten die de rechtsstaat als basis voor beleid en wetten niet respecteren.'
Ze haalde het voorbeeld aan van de Roemeense Laura Codruța Kövesi, tot voor kort anticorruptie-aanklager in Roemenië. Zij was aangesteld door de vorige Roemeense regering, maar recent ontslagen door de huidige regering. Kövesi had gesolliciteerd voor de functie van hoofd van EPPO, de Europese openbaar aanklager. Tijdens de procedure werd ze op allerlei manieren tegengewerkt door de Roemeense regering en kreeg de baan uiteindelijk niet. 'De lidstaten hebben het nagelaten de handelwijze van Roemenië af te wijzen', zei Sargentini. 'Lidstaten kijken weg als de rechtsstaat wordt ondermijnd.'
Als tweede voorbeeld noemde ze Hongarije, waarvan het Europees Parlement in 2018 stelde dat de rechtsstaat en de democtatie er in dusdanig verontrustende staat verkeerde dat er onmiddellijk actie nodig was. 'President Orbán en zijn getrouwen hebben alle macht in handen en er heerst angst onder de bevolking. Alle grote mediabedrijven zijn in handen van een goede vriend van Orbán, maatschappelijke organisaties die immigranten bijstaan betalen 25 procent belasting en dakloos zijn is strafbaar gesteld. Toch grijpen de andere lidstaten niet in. Net als bij problemen binnen een familie, voelen lidstaten zich er niet prettig bij om het familielid dat zich misdraagt aan te spreken op het gedrag.' Maar met negeren en wegkijken houden we lidstaten die de grondbeginselen van de EU niet respecteren niet tegen, zei Sargentini.
-
Burgemeester van Leiden Henri Lenferink in afwachting van de lezing -
Judith Sargentini aan het woord -
Na afloop van de lezing was er ruimte om vragen te stellen -
Organisatoren Jorrit Rijpma (links) en Stefaan Van den Bogaert van het Europa Instituut met Judith Sargentini
Ze besloot de lezing met een vooruitblik op de komende Europese verkiezingen. 'Ik besef heel goed dat Fidesz, de partij van Orbán, drie verkiezingen op rij heeft gewonnen. Maar deze uitleg van meerderheidsdemocratie is niet in lijn met Artikel 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie, dat voorschrijft dat de unie is gebaseerd is op respect voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en respect voor mensenrechten, inclusief de rechten van personen die tot minderheden behoren.'
Orbán maakt geen onderscheid tussen kritiek op hem, op zijn regering, op zijn natie en zijn volk en deze opvatting is niet verenigbaar met de waarden van de EU, zei de politica. 'In veel lidstaten zijn partijen die er de visie van Orbán op nahouden, ook hier in Nederland. De leider van de anti-Europese partij Forum voor Democratie heeft Orbán een held genoemd.'
Ze riep iedereen op om op 23 mei te stemmen 'met verstand'. 'Laten we er samen voor zorgen dat we politieke vertegenwoordigers hebben die de rechtsstaat respecteren en bijdragen aan de handhaving van die rechtsstaat wanneer deze binnen onze Unie onder vuur komt te liggen.'
Foto's: Jeroen Hiemstra