Vluchtelingen bouwen aan een nieuwe toekomst in Leiden
Solafa Saad (29) vluchtte eind 2016 uit haar geboorteland Soedan naar Nederland. Nu volgt ze het Voorbereidend Jaar Leiden (VJL): een initiatief van de Leidse universiteit, hogeschool en vluchtelingenhulp-organisatie UAF om jonge vluchtelingen voor te bereiden op een studie. ‘Tijdens het VJL heb ik mijn zelfvertrouwen hervonden.’
‘Toen ik eind 2016 in Nederland aankwam, kende ik alleen de clichés over het land: dat het plat is, dat er veel molens en fietsen zijn en dat het een koninkrijk is. Dat had ik geleerd op school, tijdens lessen over Europa. Inmiddels ken ik het land een stuk beter.’
‘In Soedan studeerde ik Management Information Systems, computerprogrammering voor managers. Niet omdat ik dat zo’n leuke studie vond, maar omdat ik graag naar de universiteit wilde en wegens goede cijfers op de middelbare school een beurs kreeg voor die studie. Zonder veel geld of de juiste relaties kun je in Soedan niet zomaar kiezen wat je wilt gaan studeren. En ik had noch geld noch relaties. Ik ben gevlucht omdat ik actievoerde voor allerlei fundamentele mensenrechten: voor vrouwen, kinderen, homo’s ... Ik had veel aanhangers op Facebook en ik was mede-oprichter van een organisatie die hulp gaf aan arme kinderen. Ook was ik actief in een organisatie die hulp bood aan daklozen. De overheid in Soedan beschouwt actievoerders en vrijwilligers als gevaarlijke mensen, omdat ze ideeën kunnen verspreiden die de regering niet aanstaan. Ik heb verscheidene malen in de gevangenis gezeten.’
‘Toen ik in mijn eentje, zonder familie, in Nederland aankwam, zag het leven er heel wazig uit. Het was één donker gat. Door heel hard te werken en Nederlands te leren, sta ik nu weer overeind. Ik wil volgend jaar International Relations gaan studeren aan de universiteit. Door die studie hoop ik conflicten beter te leren begrijpen en er oplossingen voor te vinden. Ik wil antwoorden vinden op veel vragen. Daarna wil ik graag een baan waarin ik de wereld een stukje beter kan maken. Ambassadeur worden bijvoorbeeld, of werken bij een multinational, of het Strafhof, of de VN.
Ik weet het nog niet.’
Kritisch denken
‘Mijn eerste stap in de richting van die toekomst is het Voorbereidend Jaar Leiden. Mijn contactpersoon bij de gemeente vertelde erover. Ik ben in september vorig jaar begonnen. Ik volg de vakken Nederlands, Studievaardigheden, Maatschappijleer, Geschiedenis en Engels, want mijn moedertaal is Arabisch. Ik vind dit jaar erg nuttig. In het begin moest ik wennen aan de manier van lesgeven. In Soedan ging het om zoveel mogelijk kennis opdoen, hier in Nederland draait het veel meer om begrip van de lesstof. En cultuur maakt daar deel van uit. Zo gaat een Nederlandse tekst die we moeten analyseren over de rol van de koning in de parlementaire democratie. Er wordt ook naar jouw mening gevraagd in de oefeningen, dat stimuleert je kritisch denkvermogen. Prettig, want dat is wat ik wil: kritisch denken. Niet napraten wat “de groep” zegt. In Soedan hoorde ik voortdurend dat ik verkeerd bezig was. Dan ga je twijfelen aan jezelf. Tijdens het VJL heb ik mijn zelfvertrouwen hervonden en dat maakt me sterker. En als je jezelf bent, kun je veel bereiken.’
‘Het VJL is een kosmopolitische omgeving met mensen uit de hele wereld. Ik kan goed overweg met mijn klasgenoten. Je deelt met hen de ervaring dat je je land achter je hebt moeten laten en ik herken hun verhalen over oorlog. Ik ben opgegroeid op het platteland van Zuid-Soedan, een conflictgebied. Het eerste wat ik in mijn leven leerde, was wegduiken als ik een bommenwerper hoorde aankomen. Er was nooit rust, je was altijd voorbereid op vluchten.’
‘Nu woon ik alleen, in Leiderdorp. Ik vul mijn tijd met studeren, contacten leggen en integreren. Ik heb ook contact met Soedanezen elders in Europa. Ik ben blij dat ik mag gaan studeren in Leiden. Voor mij is het niet zomaar een universiteit. Veel van mijn Soedanese rolmodellen studeerden in Leiden, er is een belangrijk Afrika-Studiecentrum en de universiteit heeft een bijzondere geschiedenis, waarbij bezetting, opstand en bevrijding een grote rol hebben gespeeld. De Leidse universiteit heeft een speciaal plekje in mijn hart.'
Dit artikel verscheen eerder in Leidraad, het gratis alumnimagazine van de Universiteit Leiden. Het hele tijdschrift is online te lezen.
Tekst: Friederike de Raat
Beeld: Marius Roos
Mail de redactie
Voorbereidend Jaar Leiden
Op verzoek van de gemeente Leiden zetten de universiteit en de hogeschool drie jaar geleden het Voorbereidend Jaar Leiden (VJL) op. Het doel was om hoogopgeleide vluchtelingen van 18-30 jaar een “tussenjaar” te bieden waarin zij zich kunnen voorbereiden op een studie aan de universiteit of hogeschool. De meesten van hen zijn Syriërs, maar er zijn ook vluchtelingen uit Afghanistan, Iran, Soedan, Eritrea en Congo. De vluchtelingen volgen tijdens het VJL de vakken die zij nodig hebben voor hun latere studie, zoals Nederlands, Engels en geschiedenis. Omdat veel vluchtelingen geen eindexamen hebben kunnen doen, moeten zij toelating doen voor de universiteit of hogeschool via staatsexamens. ‘Elke student volgt in het VJL dus een eigen lespakket, afhankelijk van de studiekeuze’, vertelt Hildegard Aerden, coördinator van het VJL. De meeste studenten kiezen voor een medische studie of een studie op het sociaal-juridische vlak, zoals International Relations. Van de vluchtelingen die het VJL doen, gaat circa 80 procent daadwerkelijk studeren. Bijna een derde kiest voor de universiteit, de overige studenten gaan naar het hbo. Het VJL wordt gefinancierd door universiteit, hogeschool en ondersteund door het UAF. De Nederlandse lessen betalen de vluchtelingen uit hun taalbudget.