Astronoom Jos de Boer krijgt Chesneauprijs voor beste proefschrift
Astronoom Jos de Boer heeft in Nice de Chesneauprijs in ontvangst genomen voor zijn onderzoek naar zogeheten protoplanetaire schijven. De prijs wordt toegekend aan het beste sterrenkundige proefschrift op het gebied van hoge ruimtelijke resolutie. ‘Ik zie het als een goede kans om over mijn onderzoek te vertellen.’
Onderzoek in de breedte
Jos de Boer promoveerde bij de Sterrewacht Leiden onder Christoph Keller en is momenteel postdoc in Leiden. Volgens de jury was het vooral de breedte van zijn onderzoek waarvoor De Boer deze prijs verdiende. ‘Blijkbaar werd het gewaardeerd dat ik me niet alleen in het onderzoek naar protoplanetaire schijven heb verdiept – of juist in het instrument – maar in beide en dit heb weten te combineren om tot betere resultaten te komen’, zegt hij.
‘Een grote eer’
‘Het is natuurlijk een grote eer dat ik voor mijn proefschrift deze prijs heb gekregen’, zegt de Boer. ‘Maar ik zie het vooral als een goede kans om over mijn onderzoek te vertellen.’ Als onderdeel van de prijs is De Boer namelijk uitgenodigd om zijn onderzoek te presenteren op de landelijke bijeenkomst van Franse sterrenkundigen in Nice en bij de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in de Duitse plaats Garching bei München.
Geboorte van jonge sterren
De Boer deed onderzoek naar het ontstaan van planeten rond jonge sterren. In de vroege levensfases van een ster is deze omringd door een enorme schijf van stof en gas. ‘We noemen dit een protoplanetaire schijf, omdat uit de materie van deze schijf planeten kunnen ontstaan’, legt De Boer uit. Om te onderzoeken hoe en wanneer planeten zich precies in deze schijven vormen, willen sterrenkundigen afbeeldingen van deze schijven maken met de hoogst mogelijke mate van detail, oftewel een hoge ruimtelijke resolutie.
Unieke metingen
‘Daarvoor hebben we nog maar sinds kort de juiste instrumenten’, aldus De Boer. Met één zo’n instrument, SPHERE aan de Very Large Telescope in Chili, heeft hij gekeken naar veel verschillende protoplanetaire schijven. ‘Zo is het mij bijvoorbeeld gelukt om een directe meting te doen van de dikte van deze schijven, wat daarvoor alleen op basis van modellen bepaald kon worden. Daarnaast heb ik kalibraties verricht waardoor we nu met SPHERE veel nauwkeurigere metingen kunnen doen. Dat is niet alleen nuttig voor onderzoek naar deze schijven, maar ook voor de karakterisatie van exoplaneten.’
De Chesneau-prijs – €1000 en een certificaat – wordt iedere twee jaar uitgereikt aan een uitmuntende promovendus op het gebied van hoge ruimtelijke resolutie. De prijs werd in 2015 opgericht door het Observatoire de la Côte d'Azur en de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) ter nagedachtenis van Olivier Chesneau. Hij leidde baanbrekende wetenschappelijke projecten, waarbij hij gebruik maakte van zichtbare en infrarode interferometrie met lange basislijnen.