Twee ERC Advanced Grants voor Leidse onderzoekers
De European Research Council (ERC) heeft een Advanced Grant toegekend aan twee Leidse onderzoekers. Joke Meijer gaat onderzoek doen naar de invloed van de biologische klok op onze gezondheid. Carlo Beenakker gaat op zoek naar Majorana-deeltjes in supergeleiders.
De ERC verstrekt jaarlijks de Advanced Grants aan vooraanstaande, ervaren wetenschappers, om ‘hen in staat te stellen hun meest creatieve ideeën te onderzoeken en resultaten te verkrijgen met een grote impact op de wetenschap, de maatschappij en de economie.’ Naast de Leidse hoogleraren Carlo Beenakker (Instituut Natuurkunde) en Joke Meijer (Leids Universitair Medisch Centrum) kregen nog 220 Europese onderzoekers een subsidie, die maximaal 2,5 miljoen euro bedraagt voor een project van 5 jaar.
Carlo Beenakker: Majorana-deeltjes in supergeleiders
Qubits, de bouwstenen van een quantumcomputer, bewegen normaal gesproken niet. Dat is problematisch voor de ontwikkeling van een topologisch quantumcomputer, omdat deze juist werkt door qubits uit te wisselen – een proces dat ‘verstrengelen’ wordt genoemd. Beenakker heeft met zijn ERC-project als doel uit te zoeken of deze qubits toch in beweging zijn te krijgen met behulp van een supergeleidend materiaal.
Het idee is dat dit zou kunnen door een spanningspuls te geven op een isolator dwars op een supergeleidende draad. Hierdoor zal een qubit-paar zich met grote snelheid gaan voortbewegen langs de beide zijden van de supergeleider. Elk van deze ‘vliegende’ qubits is een zogenaamd Majoranadeeltje. De verwachting is dat het verstrengelen plaatsvindt op het moment dat een van de Majoranadeeltjes de ander kruist. Tot nu toe is het verstrengelen van Majoranadeeltjes nog niet gelukt, dus misschien zijn deze vliegende qubits wel de sleutel om de topologische quantumcomputer te realiseren.
Beenakker ontving in 2009 ook al een ERC Advanced Grant. Hij is daarmee een van de weinigen die deze beurs tweemaal ontving.
Joke Meijer: een gezonde biologische klok in de moderne samenleving
Onze huizen, kantoren, auto’s, steden: ze stralen allemaal licht uit. Deze enorme hoeveelheid kunstmatig licht beïnvloedt onze biologische klok. Het geeft een verwarrend signaal over wanneer we actief moeten zijn, en wanneer we moeten slapen. Dit kan veel ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken: diabetes, slaap- en stemmingsproblemen, immuunziekten en hart- en vaatziekten.
Met haar nieuwe ERC-onderzoek wil Joke Meijer ons weer gezond laten slapen. Meijer wil achterhalen hoe de biologische klok werkt in dieren die overdag actief zijn, net als wij mensen, en dat vergelijken met nachtdieren, die precies omgekeerd reageren op licht. Met deze kennis wil ze ons verstoorde ritme herprogrammeren. En dat helpt niet alleen de mensen die extra gevoelig zijn voor slaapproblemen, zoals ouderen of patiënten op de intensive care, maar ook bijvoorbeeld verpleegkundigen, chauffeurs en ieder ander die wel eens nachtdienst draait – of wel eens ruzie heeft met zijn wekker.