Minister van Onderwijs: 'Universiteiten kunnen doelmatiger werken'
De werkdruk, de aanvraagdruk, de matching, de verhouding tussen eerste- en tweedegeldstroom, het hoge percentage tijdelijke aanstellingen… Er kwam heel veel wat op tafel in het uur dat wetenschappers van WOinActie op 14 maart op de Campus Den Haag discussieerden met Onderwijsminister Ingrid van Engelshoven.
‘Ik vond het echt een gesprek’, oordeelde de Leidse rector magnificus Carel Stolker na afloop. Hij had gelijk: er werd zeker niet met het mes op tafel gedebatteerd. Daarbij kan een rol hebben gespeeld dat Remco Breuker, de Leidse hoogleraar Koreaans die zich het afgelopen jaar als actievoerder heeft ontpopt, als moderator optrad.
Verwijzingen naar ‘Van Rijn’
De drie stellingen die wetenschappers van WOinActie naar voren brachten, konden niet allemaal rekenen op een warm onthaal van de minister. De stelling dat het verdeelmodel van de bekostiging de academische vrijheid onder druk zou zetten kreeg als reactie dat de 7 miljard die naar het wo gaat heel veel geld is. Vervolgens kwam er een verwijzing naar de commissie Van Rijn, die de mogelijkheden van een nieuw bekostigingsmodel onderzoekt.
Hypercompetitie
Hetzelfde lot was de stelling beschoren dat hypercompetitie leidt tot slechtere wetenschap. Een zekere competitie stuwt de ambities op, aldus de wetenschapper die deze stelling toelichtte. Maar op een gegeven moment treedt de wet van de afnemende meeropbrengst in werking. Zo heeft een wetenschapper becijferd dat in Nederland 300 fte aan wetenschappelijk potentieel verloren gaat aan het schrijven van niet-gehonoreerde onderzoeksvoorstellen.
Matching
Een probleem dat ook samengaat met de dans om de subsidiepotten, is dat van de matching: vaak kan een subsidie alleen worden geconsumeerd met medefinanciering vanuit de eerstegeldstroom. Dat gaat om steeds meer geld waardoor volgens sommigen het fundamentele onderzoek wordt aangetast. Vanuit de zaal werd daaraan toegevoegd dat er ook veel geld wordt besteed aan de studentenwerving, aangezien het gevecht om de student in hoge mate bepaalt hoeveel geld een universiteit krijgt. Kan ook naar onderwijs en onderzoek. Ook dit ligt nu op het bordje van Van Rijn.
Veel tijdelijke aanstellingen
Van Engelshoven sprak zich uit tégen de vele tijdelijke aanstellingen aan de universiteiten - ook het onderwerp van een stelling - maar niet vóór de veertigurige vaste aanstelling als norm. De ene universiteit kent veel meer tijdelijke aanstellingen dan de andere – sommige tot 60%. Vanwege de vrijheid die universiteiten hebben om de rijksbijdrage te besteden, kan de minister hier maar beperkt invloed op uitoefenen. De Leidse universiteit, zeker niet de instelling met de meeste kortdurende banen, is al enige tijd bezig om minder tijdelijke docenten aan te stellen, ten gunste van universitair docenten met een onderzoekstaak. Dit begint zich in de personeelscijfers af te tekenen.
Doelmatigheid
De minister nam diverse malen het woord ‘doelmatigheid’ in de mond. Ze zei er geen zicht op te hebben of universiteiten hun geld meer of minder doelmatig besteden; ze krijgen immers een lumpsump-bedrag dat ze – onder voorwaarden - naar eigen inzicht kunnen besteden. Volgens haar is er nog veel winst te halen door bijvoorbeeld interne, administratieve regels te schrappen. Ook constateerde ze dat diverse universiteiten reserves hebben. Dit bleek eerder al van lagere scholen en de vraag was toen: waarom piepen over te weinig geld als er nog een mooi bedrag op de bank staat? Die vraag stelt Van Engelshoven nu ook aan het wo.
De minister ontkrachtte de suggestie dat er weer op de universiteiten wordt bezuinigd. ‘Nauwelijks’, zei ze. ‘Het gaat om 180 miljoen voor het hele onderwijs, en daarvan komt maar een heel klein deel ten laste van het wo.'
Maar dat Van Engelshoven met smart wacht op de bevindingen van de commissie Van Rijn, is wel duidelijk.
Tekst: Corine Hendriks
Fotografie: Nicole Romijn
Mail de redactie
De FNV en de Vakbond Wetenschapppelijk Onderwijs (VAWO) boden minister Van Engelshoven een petitie aan, ondertekend door 76 349 personen, voor meer investeringene in het onderwijs, evenals het kersverse rapport Werkdruk Universiteiten; onderzoeksresultaten, maart 2019.
(Foto WOinActie)