Het levenseinde als onderwerp van discussie
De meeste studenten hebben niet dagelijks te maken met de dood. Een Bachelor Honours Class over dat onderwerp blijkt dan ook een bijzondere ervaring: de gesprekken over zorg aan het einde van het leven zijn pittig en studenten worden flink uit hun comfort zone gehaald. Maar over één ding zijn ze het eens: het zijn belangrijke gesprekken om te voeren.
In de vierde bijeenkomst van het vak Anthropological Perspectives on Dying and End-of-Life Care gaat het over palliatieve zorg. Palliatieve zorg is gericht op het zo comfortabel mogelijk maken van het leven van patiënten die niet meer beter worden. Die zorg bestaat in zijn huidige vorm nog maar heel kort. Deze vorm van zorg aan het einde van het leven, uitgevoerd in hospices, wordt in Nederland pas sinds 1991 aangeboden. Daarvoor is het altijd een private beweging geweest, vaak aangestuurd door kerkelijke organisaties.
Internationale verschillen
Het onderzoek van docent van de class Annemarie Samuels laat zien dat er internationaal grote verschillen bestaan. Waar het vooruitzicht op de dood in Nederland vaak redelijk open wordt besproken met de familie en de patiënt, is het in bijvoorbeeld Aziatische landen niet altijd gebruikelijk om deze kennis met de zieke te delen. Samuels, die onder andere onderzoek heeft gedaan in Indonesië, laat tijdens het college zien hoe internationaal wordt omgegaan met het overlijden van een familielid.
‘Het discussiëren over deze – toch best zware – onderwerpen is een belangrijk onderdeel van dit vak’, vertelt Samuels. Ze laat de studenten daarbij veel aan het woord en creëert ruimte voor vertrouwelijke discussies, waar studenten uit verschillende culturen en met verschillende opvattingen vrijuit kunnen spreken. Dat leidt tot interessante discussies, zoals de vraag of het geven van pijnmedicatie zoals morfine tot euthanasie zou kunnen worden gerekend. Het antwoord op die vraag kan per patiënt verschillen, zeker als er rekening wordt gehouden met religieuze voorschriften.
Een gevoelig onderwerp
Een vierdejaarsstudent Geneeskunde vertelt dat het precies deze discussies zijn die het vak zo interessant maken. ‘Het leren over palliatieve zorg in andere culturen vult de kennis die ik heb opgedaan in mijn studie goed aan. Na het bericht ‘we kunnen niets meer voor je doen’, is het echt nog niet afgelopen. Er is dan juist nog heel veel wat je kunt doen. Ik vind het heel interessant om hier aandacht aan te besteden, zeker aangezien dit niet uitgebreid aan bod komt in mijn studie Geneeskunde.’
Een derdejaarsstudent Antropologie heeft het vak gekozen omdat ze misschien verder wil in de medische antropologie. ‘Ik vind het alleen nog wel een gevoelig onderwerp, waar je normaal niet mee te maken krijgt. Maar het is belangrijk om hierover te discussiëren, wat gelukkig mogelijk wordt gemaakt door de open en vertrouwelijke sfeer tijdens de colleges. Ik vind het goed om hierover na te denken en ook om misschien met familieleden over te praten.’
Issoria
De studenten zijn ongeveer op de helft van het vak. Aan het einde moet er een paper worden geschreven over een onderwerp dat aansluit bij de discussies die tijdens college gevoerd zijn. Daarvoor gaan de studenten zelf nog op onderzoek uit: ze brengen een bezoek aan hospice Issoria en interviewen iemand die ervaring heeft met end-of-life care. Dat is - op het paper na - vrij onbekend terrein voor een student, maar juist daarom misschien wel goed om er kennis mee te maken.
Tekst: Rosa van der Velde
Mail de redactie