@ThroughOcular bekijkt planten, schimmels en wieren door een andere bril
De meest prachtige microscopische preparaten spelen de hoofdrol bij het vak ‘Biodiversiteit Plant’ voor eerstejaars Biologie. Normaal gesproken verdwijnt het lesmateriaal na de cursus weer in de kast. Maar dit jaar niet!
Samen met kunstenaar Franz Anthony brengt biologie-alumnus Werner de Gier een selectie van 36 preparaten uit de Leidse onderwijscollectie in beeld. Elke dag plaatsen de twee een foto op Twitter en Instagram. Hier trekken de bontgekleurde plaatjes veel bekijks.
Glas-in-lood
‘Tijdens onze eerstejaarscursus bestuderen we de evolutie, biodiversiteit en de anatomie van planten, schimmels, algen en wieren’, vertelt De Gier. Als pas afgestuurde bioloog assisteert hij bij de practica. ‘Daarbij gaan de studenten dieper in op de leerstof door verschillende cellen en weefsels te bekijken onder de microscoop en deze gedetailleerd te tekenen.’ Tijdens het voorbereiden van de practica ontdekte hij hoe mooi het materiaal is. ‘De assistenten bekijken het materiaal van tevoren. Om voor onszelf een soort referentieplaatje te maken, maken we foto's van de soms moeilijk te begrijpen preparaten. Sommige preparaten bleken net kunstwerken die deden denken aan glas-in-lood ramen!’
Low budget
De Gier besloot daarom en logboekje bij te houden van alle preparaten en deze te posten in zijn eigen Instagram-story. ‘Franz Anthony, een tekenaar en goede vriend, wilde graag wat leuks doen met de foto’s. Hij organiseert vaker kunstprojecten in het kader van wetenschapscommunicatie.’ Het duo vond de foto’s te mooi om voor zichzelf te houden. ‘We willen aan de wereld laten zien dat, hoewel statisch en erg klein, zulke preparaten toch erg mooi kunnen zijn.’ De foto’s maakte De Gier gewoon met zijn mobiel. ‘Ik had geluk dat alle foto’s dezelfde grootte hadden en haarscherp waren; blijkbaar creëert de rubberen ring van het oculair de perfecte afstand tussen de camera en het object. Geen gebruik van dure camera’s dus!’
Duitse pijp
De Gier kan moeilijk kiezen welk preparaat zijn favoriet is, omdat er zoveel moois tussen zit. ‘Maar ik heb toch wel een zwak voor preparaat nummer II.VIII. Dit is de dwarsdoorsnede van een houtige stengel van een Artistolochia, ookwel Duitse pijp genaamd.’ De plant is in zijn levende vorm al prachtig, en het preparaat is volgens De Gier bijzonder mooi van kleur. Daarom besloot hij deze te gebruiken als logo van het project. Als ze door de 36 preparaten heen zijn, is er nog hoop. ‘Cursusleider Erik Smets heeft al laten doorschemeren nog veel andere slides te hebben uit oude cursussen. Hij vertelde me dat die slides ook echt prachtig gekleurd zijn, dus wie weet komt er nog meer in de toekomst.’
Benieuwd naar de rest van de collectie? Volg Through the Ocular op Twitter en Instagram : @ThroughOcular.
In het blok ‘The Tree of Life’ leren studenten over de ontwikkeling, biologie en biodiversiteit van planten, schimmels en dieren. De cursus Biodiversiteit planten, schimmels en protisten waarbij De Gier assisteert, richt zich specifiek op planten, schimmels, algen en wieren. De cursus wordt gegeven in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center, waar De Gier momenteel ook werkzaam is. De preparaten zijn eigendom van Naturalis.
-
Doorsnede van een stengel van een houtige Aristolochia sp. – Duitse pijp. ~ De stengel van de Duitse pijp vertoont een duidelijke kurklaag aan de buitenkant van de stengel, de daadwerkelijke bast. Daaronder, tussen de zachtere parenchymatische, blauwe cellen, de vaatbundels van de plant. Hier zijn zelfs al jaarringen te zien in de vorm van acht houtvaten-bundels. Elke bundel heeft steeds een gebied met grote wijde cellen (aangemaakt in het voorjaar) en kleinere nauwe cellen (aangemaakt in het najaar). -
Doorsnede blad Rhoeo sp. – Mozes-in-het-rieten-mandje. ~ Het transportweefsel ofwel vaatbundel-weefsel van dit blad is duidelijk te zien als oogvormige gebieden omringd door rood stevigheidsweefsel (sklerenchym). Verder zijn er meerdere typen parenchymatisch weefsel te zien, als de blauwe cellen tussen de vaatbundels. Parenchymatisch weefsel is vaak blauw gekleurd maar groen in de plant zelf: dit is het weefsel waarmee de plant fotosynthese uitvoert. -
Doorsnede van een receptaculum van Fucus sp. – Blaaswier/zee-eik. ~ Het donkere zeewier dat je weleens vindt op het strand heeft ‘blaasjes’ die je kan laten knappen. Deze heten receptacula en zijn gevuld met geslachtsorganen. De kleine gaatjes in de blaasjes zijn openingen van de conceptacula. In één zo’n opening zitten zowel mannelijke (kleine donkerrode structuren) als vrouwelijke geslachtsorganen (grotere, in compartimenten gedeelde, rode structuren) die antherozoïden (sperma) en eicellen afgeven. -
Doorsnede van een wortel van een Tilia sp. – Linde. ~ Hier is duidelijk te zien dat een wortel geen uniform geheel is, maar is onderverdeeld in een binnen- en buitencilinder. Aan de binnenkant zijn de houtvaten te vinden als holle witte cellen, meer naar buiten, tussen de rode gebieden, liggen de bastvaten. Tussen deze gebieden ligt een rij van delende cellen die het cambium heet, deze is te vergelijken met menselijke stamcellen. -
Doorsnede van twee perithecia van Sordaria sp. – een soort kernzwam, ~ Een perithecium is een bolrond of flesvorming vruchtlichaam. Perithecia zijn typisch voor bepaalde groepen zakjeszwammen: in de zakvormige structuur vormen zich de sporen. Aan de bovenkant zit een opening, waardoor de zwam de sporen (hier acht ascosporen per streng) kan loslaten.