Islam en burgerschap in de klas
De islam heeft een rijke en boeiende traditie, maar als je er in de klas over spreekt spelen er ook allerlei meningen en emoties mee. ‘Hoe vertaal ik dat naar mijn lessen?’ Het Nederlands Instituut Marokko organiseert een studiereis ‘Islam en Burgerschap’. Veertien leraren uit het middelbaar onderwijs, mbo en hbo gaan naar Marokko om hun kennis op dit gebied te verbreden. Wat hopen zij te leren?
Vrijheid van meningsuiting, godsdienstbeleving, de gelijkheid tussen man en vrouw: het zijn thema’s die op middelbare scholen vaak aan bod komen. Leerlingen kunnen docenten lastige vragen voorleggen, of docenten willen het gesprek aangaan maar weten niet hoe. Het NIMAR ((Nederlands Instituut Marokko van de Universiteit Leiden, organiseert een studiereis voor leraren in het voortgezet onderwijs, mbo en hbo om kennis te maken met de Marokkaanse cultuur en de islam zoals die daar beleefd wordt, om zo een antwoord te krijgen op deze vragen. Een groep van veertien docenten reist half oktober af naar Marokko. Zij zullen daar verschillende steden, instellingen en maatschappelijke organisaties bezoeken, om met diverse groeperingen en mensen van gedachten te wisselen. Voor vertrek vroegen we vier van de deelnemers waarom ze meegaan, en wat ze verwachten van deze bijzondere trip.
Tom Wils, docent aan de lerarenopleiding aardrijkskunde (hbo)
‘Ik ga er heel open in. Ik werk in Rotterdam op een hogeschool waar studenten zitten met heel veel verschillende achtergronden. Het kan daardoor soms moeilijk zijn om het gesprek over religie en cultuur aan te gaan, maar áls je het doet, is het wel heel waardevol. Op deze reis hoop ik meer manieren te leren om dat gesprek aan te gaan, zowel van de mensen in Marokko als van mijn collega’s die meegaan. Naast mijn werk in Rotterdam werk ik ook op een hogeschool in Tilburg, waar de studentenpopulatie veel minder divers is. Vaak komen mijn studenten daar amper in aanraking met islamitische mensen, aangezien die in hun omgeving weinig te vinden zijn. Ik vind het daarom heel belangrijk om de islam ook bij hen onder de aandacht te brengen. De school organiseert binnenkort een studiereis voor de studenten naar Marokko maar het programma bevat bijzonder weinig over de islam. Dat wil ik veranderen, dus ik steek op deze reis ook mijn licht op over wat ik mijn eigen studenten kan laten zien en leren als we in Marokko zijn.’
Halil Ibrahim Karaaslan, docent burgerschap in het mbo, niveau 2
‘Het thema islam en burgerschap houdt mij bezig als zowel professional als als individu, aangezien ik werk als docent burgerschap en zelf moslim ben. Op deze reis wil ik vooral peilen hoe andere collega's naar het thema islam en burgerschap kijken. Daarnaast wil ik graag ontdekken of we methodes kunnen ontwikkelen om dit thema laagdrempelig bespreekbaar te kunnen maken, in verschillende aspecten van het onderwijs. In de klas, in lesmethodes, maar bijvoorbeeld ook onder docenten, met de directie of in oudergesprekken. Ik hoop tijdens de studiereis vooral de werkzaamheden van collega-docenten te leren kennen, en waar mogelijk een bijdrage te leveren aan de kennis over dit thema vanuit mijn eigen expertise en ervaring. Ik kijk er het meeste naar uit om de ervaringen van collega's in Marokko te horen en te zien hoe ze daar omgaan met de verschillende thema's die ook in Nederland spelen. Die kennis wil ik weer vertalen naar mijn eigen praktijk als docent.’
Maaike van Gemert, docent levensbeschouwing op havo/vwo (onderbouw)
‘Deze studiereis lijkt mij een unieke kans om me meer te verdiepen in de rijke traditie van de islam, ik ben dan ook heel blij dat ik geselecteerd ben (zie kader-red.) om mee te gaan. Als docent levensbeschouwing word ik geacht mijn leerlingen iets over de islam te kunnen bijbrengen en dat doe ik met liefde. Maar soms vind ik het ook verdraaid lastig. De islam heeft een boeiende en rijke traditie, maar er spelen zo veel ideeën, meningen en emoties mee wanneer je er over spreekt, leert of leest. Geleerden, leerlingen of anderen met een podium vinden dikwijls heel stellig dat vooral zij het bij het rechte eind hebben. Wat kan ik nu wel en wat niet vertellen? Hoe doe ik iedereen recht? Hoe kan het mooie er zijn en ook het lelijke, zonder mensen te beledigen of pijn te doen? Op deze vragen hoop ik van gedachten te kunnen wisselen op deze reis, om voor de klas terug te keren met meer bagage. Ik kijk ernaar uit om mensen daar te spreken, om te zien hoe de islam werkt en wordt beleefd in Marokko. Daarnaast lijkt het me ook fantastisch om wat meer van het land en de mensen mee te maken.’
Djoeke Barendregt, docent godsdienst middelbare school (onderbouw)
‘Deze reis is voor mij een mooie kans om naar Marokko te gaan, ik denk niet dat ik op eigen houtje zo snel naar dit land zou gaan. Ik ben al twee keer op een studiereis naar Israël geweest, en ik merk dat ik daar ontzettend veel aan heb in mijn lessen. Als je uit je eigen ervaring kunt vertellen, komt je boodschap veel beter over. Ook voel ik mij dan meer gerechtigd om te vertellen over hoe mensen daar bijvoorbeeld hun geloof ervaren: ik heb hen er immers zelf over gesproken. Bovendien wil ik bereiken dat mijn leerlingen zich inleven in een ander, en met een persoonlijk verhaal lukt dat het beste. Ik heb niet heel specifieke verwachtingen van de reis, ik wil er zoveel mogelijk met een open blik in gaan. Ik hoop dat we bij mensen thuis komen, bijvoorbeeld om een maaltijd te delen. Zo leer je het beste hoe mensen hun geloof en hun cultuur beleven, eigenlijk hoe zij hun leven inrichten. Ik heb in mijn eigen omgeving bijna geen moslims, en ik wil mijn leerlingen meer voorschotelen dan kennis uit boeken. Zo had ik ooit een islamitische leerlinge die in de klas fel ageerde tegen IS: van haar mochten IS-aanhangers zich geen moslim noemen. Dergelijke discussies over de diversiteit aan meningen en stromingen binnen de islam hoop ik in deze reis meer tegen te komen.’
Tekst en beeld: Marieke Epping
Mail de redactie
NIMAR – Nederlands Instituut Marokko
Het NIMAR is het nationale expertisecentrum Marokkostudies en is onderdeel van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden. Het NIMAR verzorgt onderwijs, faciliteert onderzoek en draagt actief bij aan de kennis in Nederland van de Marokkaanse talen, culturen en samenleving. De studiereis wordt dit jaar voor de tweede maal georganiseerd door het NIMAR in samenwerking met de Nederlandse Ambassade in Rabat en Marokkaanse partners. Leraren die mee wilden, zijn geselecteerd op basis van hun motivatiebrief, waarbij de selectiecommissie ernaar gestreefd heeft een divers reisgezelschap samen te stellen. De leraren worden op hun reis vergezeld door de directeur en vier andere experts van het NIMAR, die ook hun kennis zullen delen. Op basis van bijdragen van de deelnemers wordt een onderwijsdossier over Islam en Burgerschap in Marokko en Nederland samengesteld, dat gratis ter beschikking komt op de website van het NIMAR. Lees meer over het NIMAR.