‘Eerst doelen bepalen, dan keuzes maken in de zorg’
Wat zijn de doelen van de gezondheidszorg? Die vraag moet vaker worden gesteld, voordat keuzes in de zorg worden gemaakt. Dat betoogt Martine de Vries, hoogleraar Normatieve aspecten van de geneeskunde, tijdens haar oratie op vrijdag 2 november 2018.
Keuzes over vergoeding van behandelingen of verdeling van geld in de zorg worden nu vaak gebaseerd op emoties, lobby en nabijheid van patiënten, constateert De Vries. 'Kijk bijvoorbeeld naar het medicijn Orkambi voor de longziekte cystic fibrosis, dat vergoedt wordt ondanks een negatief advies van het Zorginstituut. De toenmalige minister ging eind 2017 over tot vergoeding na een sterke lobby van onder andere de patiëntenvereniging. Dit deed ze zonder eerst een fundamentele discussie te voeren over de rechtvaardiging van de vergoeding van dit soort dure medicijnen waarvan de effectiviteit op lange termijn nog niet vaststaat.'
Levensloopgerichte verdeling van zorg
Dat moet anders, zegt De Vries. Keuzes moeten gebaseerd worden op een langetermijnvisie voor de gezondheidszorg.' In haar oratie haalt De Vries een aantal filosofen aan die richting zouden kunnen geven aan zo’n visie. Kerngedachte is dat de zorg een substantiële bijdrage levert aan normaal functioneren. Ziekte kan de mogelijkheden die een individu normaal tot zijn beschikking zou hebben gehad in het licht van zijn talenten en genetische achtergrond, ernstig inperken.
'Vooral in de vroege levensjaren is er veel winst te behalen in het open houden van die mogelijkheden van een individu. Daar is het gerechtvaardigd om geld uit te geven aan kostbare innovatieve behandelingen. In de latere levensjaren hebben mensen daar al van geprofiteerd en is het waardevoller om na te denken over kwaliteit van leven en van sterven, legt ze uit. Omdat het budget voor de zorg beperkt is, moet het geld in de lijn van deze gedachte worden verdeeld over de individuele levensloop, met de zwaarste inzet in de vroege jaren.