Ontmoet onderzoeker Elitsa Kortenska
Wetenschappers van de faculteit Governance and Global Affairs doen onderzoek naar uiteenlopende onderwerpen zoals terrorisme, cybercriminaliteit en migratie. De komende weken laten we enkelen van onze beste wetenschappers aan het woord. Deze keer: Elitsa Kortenska, die Europese integratie onderzoekt.
Wat heb je onderzocht?
‘We vroegen burgers uit zes Europese landen (Nederland, Duitsland, Polen, Bulgarije, Servië en Macedonië) naar hun opvattingen over uitbreiding van de Europese Unie. Niet via de gebruikelijke enquêtes en vragenlijsten. Daarmee krijg je vaak een soort voorgekookte antwoorden. In plaats daarvan bevroegen we respondenten in focusgroepen, destilleerden we uit die gesprekken 64 statements, die we vervolgens in een tweede ronde voorlegden aan andere deelnemers. Uiteindelijk konden we zo in elk onderzocht land een set identificeren van discoursen (samenhangende stelsels van waarden, meningen en standpunten).’
Wat heb je gevonden?
‘Elk land lijkt zijn eigen discoursen te hebben, hoewel er zeker ook sprake is van overlap. Negatieve sentimenten bijvoorbeeld draaien grotendeels om kosten. Burgers met een negatieve kijk op uitbreiding – ook in Nederland – benadrukken vaak dat hun land daar niet (voldoende) van profiteert, of heeft geprofiteerd. Ze gebruiken dus rationele, economische argumenten. Maar uiteraard kwamen we ook het tegenovergestelde tegen, (onder andere in wederom Nederland): overwegend positieve discoursen. Die leggen vooral de nadruk op emoties. “We onderschrijven allemaal dezelfde Europese waarden, en delen een gemeenschappelijke geschiedenis en identiteit”. ‘
Waarom is dit onderzoek belangrijk?
‘De EU bereidt zich voor op uitbreiding, toetreding van nieuwe leden blijft hoog op de EU-agenda.
Toch zijn veel mensen (zeker in Nederland) daar niet erg in geïnteresseerd. Het ontbreekt ze bovendien aan kennis. Het gevolg: een neiging om de EU, of beter gezegd de besluitvorming daarover, in z’n geheel te verwerpen. Slecht voor het democratisch proces. Ons advies aan beleidsmakers: betrek mensen al in een vroeg stadium bij besluitvorming, en laat ze hun ideeën en zorgen delen. Dwing ze niet te beslissen over iets waar in feite al lang over is beslist. Vraag wat ze vinden!’
Verrassingen?
‘Tijdens mijn veldwerk bezocht ik een dorpje in Brabant. Niemand – en dan bedoel ik ook echt helemaal niemand - wilde praten over Europa. Als ik het onderwerp noemde begon iedereen spontaan over immigranten uit Oost-Europa. Sinds wanneer is de Europese Unie synoniem geworden met Poolse en Bulgaarse arbeidskrachten?’
Hoe betrokken ben je zelf bij het onderwerp?
‘Ik ben zowel Bulgaars als Europees. Mijn generatie groeide op in een overgangsperiode. Die eindigde – op z’n minst symbolisch – met onze acceptatie in de EU. Dat veranderde dingen echt radicaal. Het bracht nieuwe mogelijkheden, gaf ons nieuwe idealen. Al heel lang beschouwden we onszelf als Europeanen. Nu ziet de rest van het continent ons ook zo.’
Meer lezen over dit onderzoek?
Lees gratis de Research-brochure van de faculteit Governance and Global Affairs. In deze publicatie vertellen twaalf wetenschappers over hun onderzoek.