Ontmoet onderzoeker Daan Weggemans
Wetenschappers van de faculteit Governance and Global Affairs doen onderzoek naar uiteenlopende onderwerpen zoals terrorisme, cybercriminaliteit en migratie. De komende weken laten we enkelen van onze beste wetenschappers aan het woord. Deze keer: jihadisme-onderzoeker Daan Weggemans.
Wat heb je onderzocht?
‘Mijn research spitste zich toe op radicalisering en re-integratie van terroristen en extremisten. Wat gebeurt er na een eventuele gevangenschap? Best moeilijk te onderzoeken, het betreft immers maar een klein groepje. Heel anders dan de duizenden die bijvoorbeeld een vermogensdelict begaan.’
Wat zijn je belangrijkste bevindingen?
‘Vooral dat we (voorlopig nog) bescheiden moeten zijn in onze conclusies. Alles wat overheden doen is in feite een vorm van pionieren. Het leven in de gevangenis kan mensen – terroristen èn gewone criminelen – beter maken maar ook bozer of radicaler. Soms duwt het ze verder in hun oude netwerken, soms ook zorgt die straf voor heldere momenten. Er zijn, kortom, tal van factoren die invloed hebben op de uitkomsten van re-integratie. Het klinkt misschien flauw, maar re-integratie van terroristen moet daarom altijd maatwerk zijn.’
Waarom is het belangrijk om dit te onderzoeken?
‘Bij terugkeerders en ex-gedetineerden bestaat altijd het risico van recidive, van terugval. Daarmee vormen ze een potentieel gevaar voor de samenleving. Maar ze zijn er, en we moeten er iets mee. Hoe kun je ze het beste opsluiten (op een aparte afdeling of meer verspreid)? Hoe kun je ze het beste re-integreren? En, niet te vergeten, wanneer laat je ze los? Als het opnieuw mis gaat heeft dat een enorme impact. Maar dat risico hoort bij een rechtsstaat.’
Verrassingen?
‘Een groot deel van mijn werk bestaat uit praten met mensen. Observeren en opschrijven wat ze zeggen. Dat kost tijd. Ik moet vertrouwen winnen, contacten leggen met andere onderzoekers, beleidsmakers, vrienden en familie. Leuk als het lukt, frustrerend als iemand je bijvoorbeeld voor de zoveelste keer laat zitten, of domweg niet de waarheid vertelt. Een tijdje geleden had ik een gesprek bij de Hema met een jongen. Die zegt dan: “Ik doe mijn best, maar krijg geen kansen”. Anderhalve week later stuurt iemand me een foto toe. Diezelfde jongen, in Irak, trots poserend met zijn geweer. Dan wil ik het liefst even een stevig potje vloeken. Want wat moet ik nu met die informatie?’
Je moet objectief en onpartijdig zijn. Lukt dat?
‘Soms waren mensen betrokken bij gruwelijke dingen. Of ze scheppen op over wat ze voor vreselijks hebben gedaan. De aanvechting is dan groot om te zeggen: “Effe dimmen”. Dat is mijn rol niet. Ook lastig: niet iedereen vertelt de (hele) waarheid. Bronnen (en overheden) hebben zelf natuurlijk ook belangen. Gelukkig zijn er de afgelopen jaren stukken verschenen die onze eerdere bevindingen ondersteunen.’
Meer lezen over dit onderzoek?
Lees gratis de Research-brochure van de faculteit Governance and Global Affairs. In deze publicatie vertellen twaalf wetenschappers over hun onderzoek.