Het milieu redden door gratis plastic tasjes te verbieden?
Wat is het effect op het milieu van het 2016-verbod op gratis plastic tasjes? Industrieel ecoloog Stefano Cucurachi heeft een subsidie ontvangen van €75.000 van het LUF-SVM Projectsubsidie Fonds* om deze vraag te beantwoorden.
170 tasjes per persoon
Ondanks dat plastic tasjes waarschijnlijk niet de grootste bijdrage levert aan de plastic soep, lijkt het erop dat ze wel de meeste media-aandacht krijgen. Misschien is dit niet zo raar, zeker als je weet hoeveel gratis plastic tasjes er gebruikt worden. ‘Voor het verbod gebruikten we in Nederland 170 plastic wegwerptasjes per persoon per jaar’, zegt Cucurachi. ‘Ik wil bepalen wat de impact is van het verbod op het milieu.’ Zijn onderzoek richt zich op Nederland, maar de resultaten kunnen ook van toepassing zijn op andere landen. ‘Ook andere landen hebben een verbod ingesteld op gratis plastic tasjes. Mijn onderzoek kan hen waardevolle informatie geven over welke afvalbeheerssystemen een goede kans van slagen hebben.’
'Plastic tasjes zijn lastig afval. Ze zijn verschrikkelijk onhandelbaar na gebruik. In sorteerinstallaties blijven ze vastzitten in de systemen, blokkeren ze de sensoren of vliegen ze weg. Aan de andere kant zijn ze voor consumenten geweldig: ze zijn flexibel, ze gaan lang mee en ze zijn goedkoop.'
Een uitdagende klus
Het bepalen van de impact van het verbod op het milieu zal niet eenvoudig zijn, stelt Cucurachi. ‘Ik moet uitzoeken wat het lot was van plastic tasjes voor en na het verbod. Maar data over afvalstromen van plastic tasjes zijn schaars. En in de weinige gegevens die beschikbaar zijn, worden plastic tasjes vaak samengevoegd met andere soorten plastic. Dat maakt het lastig om precies vast te stellen welke stromen naar recycling gingen, hoeveel verbrand werd en hoeveel in de oceanen terechtkwam.’
Volg het plastic
Cucurachi zal creatief moeten omspringen met de databronnen. ‘Je hebt allerlei verschillende plastic afvalstromen, die enigszins gedocumenteerd zijn op nationaal en Europees niveau. Maar hoe vul je de gaten in de data? Hoe kom je erachter op welke manier de plastic tasjes terecht zijn gekomen waar ze nu zijn?’ Om deze vragen te beantwoorden, gaat Cucurachi gebruik maken van de analytische methode Material Flow Analysis. ‘Deze methode stelt je in staat om de voorraden en stromen van materialen over een hele economie te volgen: hoeveel plastic tasjes zijn waar verkocht, en zijn die geïmporteerd of lokaal geproduceerd? Komen deze tasjes terecht in een verbrandingsinstallatie, of in een recyclingstroom om nieuwe producten te maken? Hoeveel zijn er waarschijnlijk in de zee terecht gekomen?
Voetafdruk
Nadat hij de stroom van de plastic tasjes heeft gevolgd, zal Cucurachi de milieu-impact van de tasjes kwantificeren met een methode genaamd Life Cycle Assessment. ‘Het stelt ons in staat om de milieueffecten van producten over hun volledige levenscyclus te kwantificeren. Denk dus aan de winning van grondstoffen voor de productie – oliën in dit geval, de elektriciteit en materialen die gebruikt worden in het productieproces, en zelfs de brandstof die de vrachtwagens gebruiken om de zakken te vervoeren’, legt hij uit. Hij kan deze producten en materialen dan in verband brengen met hun milieueffecten. ‘Zoals de uitstoot van broeikasgassen, het waterverbruik en de impact op de biodiversiteit. Dit is waardevolle informatie voor beleidsmakers.’
Cucurachi voegt eraan toe dat het zijn rol is om te proberen de impact te meten en te bepalen waar het misgaat in het afvalbeheersysteem. Maar hij waarschuwt: ‘Het is goed om in gedachten te houden dat het oplossen van het probleem van plasticvervuiling ook een kwestie van politieke keuze en consumentengedrag is.
* Eens per jaar worden door de Commissie Wetenschappelijke Bestedingen van het LUF subsidies toegekend voor onderzoeks- en onderwijsprojecten. De middelen zijn afkomstig uit de Fondsen op Naam van het Leids Universiteits Fonds en vanuit de samenwerking van het LUF met onder andere de Stichting Verpakking en Milieu (SVM). Deze stichting heeft als doelstelling het ondersteunen van de ontwikkeling van intellectuele en creatieve inzichten ten aanzien van verpakking en milieu door wetenschappelijke studie en onderzoek op dit gebied te stimuleren.