Een rockster in een petrischaaltje
Met 's werelds eerste neurale synthesizer treden kunstenaar Guy Ben-Ary en zijn collega’s op tijdens het TodaysArt Festival in Den Haag op 21 september. Voor deze performance werkte hij samen met het lab van Erik Danen om neurale stamcellen te transformeren tot neurale netwerken op een chip.
Een rockster worden
Ben-Ary werkt al meer dan twintig jaar in wetenschappelijke laboratoria en leidt CELLCentral, een laboratorium voor bioimaging aan de University of Western Australia. ‘Ik ben onderzoeker bij SymbioticA, een bijzonder laboratorium aan dezelfde universiteit dat wordt gerund door kunstenaars', zegt Ben-Ary. Bij SymbioticA maakt hij bio-art. Zijn passie voor muziek en zijn werk in het verkennen van synthetische 'hersenen' hebben nu geresulteerd in cellF: een synthesizer bestuurd door Ben-Ary's eigen neurale cellen. ‘Een van mijn jeugddromen was om een rockster te worden. En nu zijn mijn cellen een rockster in een petrischaaltje', lacht hij.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofPost-menselijke jamsessie
Voor cellF heeft Ben-Ary zijn eigen huidcellen van zijn onderarm geherprogrammeerd tot stamcellen, die de mogelijkheid hebben om zich te differentiëren in elk gewenst celtype. Voor elke voorstelling werkt hij samen met een lokaal lab om zijn stamcellen te laten differentiëren tot functionele neurale netwerken. Deze neurale netwerken groeien op een chip en bevatten ongeveer 100.000 cellen - een gemiddeld menselijk brein bestaat uit 100 miljard cellen. De chip stuurt de elektrische signalen van de neuronen naar een analoge synthesizer, die ze in muziek omzet. ‘Tijdens een cellF-performance spelen muzikanten live samen met de synthesizer', zegt Ben-Ary. ‘De chip krijgt directe feedback van de muzikanten, waardoor de cellen worden gestimuleerd. We creëren dus een soort post-menselijke jamsessie.’
Kunst & muziek
Voor zijn aankomende show heeft Ben-Ary samen met Erik Danen de handen ineengeslagen om stamcellen uit te laten groeien tot een neuraal netwerk op een chip. Omdat het werken met zijn eigen genetisch gemodificeerde stamcellen in Nederland niet was toegestaan, gebruikt hij in dit geval niet-gemodificeerde neurale stamcellen, waardoor een 'alter ego-muzikant' ontstaat. Danen is hoogleraar Cancer Drug Target Discovery aan het Leiden Academic Centre for Drug Research. Er bestaat een belangrijke relatie tussen Ben-Ary's werk en het werk van zijn lab, merkt hij op. ‘Wij willen gezonde en zieke weefsels nabootsen om biologische principes te onderzoeken en doelwitten te vinden voor therapie. En Ben-Ary maakt gebruik van vergelijkbare technieken, maar dan om kunst en muziek te maken.’
-
cellF in actie -
Ben-Ary's pluripotente stamcellen, geherprogrammeerd uit zijn eigen huidcellen -
De chip -
Ben-Ary's neuronen differenteren op de chip
Mensen aan het denken zetten
Voor Danen is het belangrijk dat een wetenschappelijk lab interactie aangaat met andere disciplines. ‘We ontwikkelen technologie die een impact kan hebben op regeneratieve of gepersonaliseerde medicijnen. Daar zijn interessante ethische en filosofische aspecten aan verbonden. Ik vind het geweldig dat mensen uit andere disciplines, zoals uit de kunsthoek, een breder publiek informeren over de huidige technologie en een blik werpen op een mogelijke toekomst.’ Zijn visie sluit aan bij die van Ben-Ary, die het belangrijk vindt om een nieuw licht te werpen op hetzelfde onderwerp. ‘Met cellF laten we mensen nadenken over de culturele en ethische kanten van deze technieken.’
Veranderende percepties
‘Kunstwerken die gebruik maken van neuronen hebben de potentie om reacties op te roepen met betrekking tot verschuivende percepties rond het begrip van het leven’, zegt Ben-Ary. ‘Door mogelijke scenario's tot leven te brengen, confronteren neurale kunstwerken de kijker, zowel instinctief als intellectueel. Dit gebeurt door vragen op te roepen rond de verschillende categorieën van leven en dood – menselijk en niet-menselijk.’
In deze time-lapse zie je de neurale stamcellen zich differentiëren tot neuronen. Neuronen zijn cellen die elektrische impulsen dragen en die zich in het menselijk brein en het zenuwstelsel bevinden. Ze verbinden zich met elkaar en vormen zo neurale netwerken, wat je in de time-lapse ziet gebeuren. De chip registreert de elektrische impulsen van de neuronen en geeft deze door aan de analoge synthesizer, die vervolgens muziek produceert.