In memoriam: Prof.dr. H.L. Wesseling (1937-2018)
Zaterdag 18 augustus jl. is prof. dr. Henk Wesseling, emeritus hoogleraar Algemene Geschiedenis, op 81-jarige leeftijd overleden. Vorig jaar verscheen voor zijn tachtigste verjaardag nog een hommage aan Henk Wesseling met bijdragen van prominenten uit de wetenschappelijke, literaire en journalistieke wereld. Het tekent zijn grote belang voor het vakgebied van de geschiedenis in brede zin.
Hendrik Lodewijk Wesseling werd op 6 augustus 1937 geboren in Den Haag. Na zijn gymnasiumopleiding studeerde Henk Wesseling geschiedenis in Leiden en bleef hij aan de Universiteit Leiden verbonden. Van 1973 tot 2002 was Wesseling hoogleraar Algemene Geschiedenis en vanaf 1995 rector van het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS) te Wassenaar. In 1988 werd hij benoemd tot lid van de Koninklijke Academie der Wetenschappen (KNAW). Daarnaast was hij lid van de Academia Europaea, de Académie des Sciences d’Outre-Mer in Parijs en de Académie Royale des Sciences d’Outre-Mer in Brussel. In 2004 ontving hij de eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje.
Henk Wesseling was zonder twijfel een van de meest prominente historici van de Leidse Universiteit. Koning Willem-Alexander studeerde bij hem af met een scriptie die was gerelateerd aan één van Wesselings favoriete onderzoeksonderwerpen: Charles De Gaulle. Zijn brede interesse in de hedendaagse geschiedenis en in het bijzonder de koloniale en Franse geschiedenis resulteerde in vele succesvolle boeken, artikelen en columns. De reikwijdte van zijn werk was groot, want door Wesselings heldere en toegankelijke schrijfstijl wist hij zowel vakgenoten als een zeer breed publiek te bereiken. Zijn meest bekende boeken waren: Verdeel en heers. De deling van Afrika, 1880-1991 (1991), Europa’s koloniale eeuw. De Europese koloniale rijken in de negentiende eeuw (2003), Frankrijk in oorlog, 1870-1962 (2006) en De man die nee zei: Charles de Gaulle, 1890-1970 (2012).
Als echte verhalenverteller had hij weinig op met ingewikkelde theorieën en moralistische oordelen over het koloniale verleden en de Europese expansie. Zo vond hij dat het niet aan de historicus was om over het koloniale verleden een oordeel te vellen, omdat de duiding van het verleden afhankelijk was van interpretatie, appreciatie en context. Als brede intellectueel en groot Frankrijkkenner bleek hij een inspiratie voor een hele generatie historici en journalisten. Zelf geïnspireerd door de Franse historicus Braudel en de Annales-school, werd hij in Nederland een voorbeeld wegens zijn geschiedschrijving vanuit het perspectief van individuele personen.
Zijn uitgesproken talent voor het vertellen van verhalen, het onderhouden van contacten en het verbinden van mensen resulteerde in de oprichting van het Instituut voor de Geschiedenis van de Europese Expansie. Dankzij hem kreeg Leiden een onderzoekscentrum met het gezaghebbende tijdschrift Itinerario en een grote groep onderzoekers die de Nederlandse geschiedenis buiten Europa onder de loep namen. Dat initiatief is nog steeds van groot belang voor de hedendaagse Leidse niet-westerse geschiedenis.
Henk Wesseling was en is daarmee een inspiratie voor vele generaties Leidse studenten en collega’s.
Namens het Instituut voor Geschiedenis
Manon van der Heijden
Wetenschappelijk directeur