Symposium 40 jaar CML: 'wetenschappers moeten zich laten horen'
Het uit activisme geboren Centrum voor Milieuwetenschappen (CML) bestaat in 2018 veertig jaar. Het centrum vierde dit op 28 juni in de Stadsgehoorzaal in Leiden. In de ochtend blikten trotse directeuren en onderzoekers terug en vooruit. Daarna spraken verschillende experts over de huidige milieucrisis en rol die wetenschappers hierin hebben.
Struggle for survival
In tijden dat de grote jongens zoals Greenpeace werd opgericht, klommen Leidse wetenschappers op de barricaden om de wereld van de ondergang te redden. Helias Udo de Haes was één van hen. Om milieuacties wetenschappelijk te onderbouwen, richtte hij in 1978 het CML op. ‘Vanaf het begin was het een struggle for survival,’ benadrukt de oud-directeur. Het interdisciplinaire instituut was zoekende naar hun positie binnen de universiteit en hoe ze wetenschap en acties gescheiden konden houden.
‘Op de één of andere manier hebben we die puzzel opgelost.’ vertelt huidig wetenschappelijk directeur Arnold Tukker. Na een roerige en onzekere geschiedenis bloeit het CML als nooit tevoren. De tweede directeur van het CML, Geert de Snoo, is inmiddels decaan van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Hij is trots op het CML en wat het allemaal heeft bereikt: van publicaties in Nature tot de oprichting van het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Sustainability.
Interactie natuur en samenleving
‘Nu het milieu zwaar onder druk staat, is het CML harder nodig dan ooit,' zegt Tukker. 'We zullen de maatschappij moeten blijven opzoeken en ons focussen op duurzaam gebruik van natuurlijke bronnen voor een betere wereld.' Dit benadrukt ook Peter van Bodegom, hoofd van de afdeling Environmental Biology. ‘We richten ons onderzoek nog steeds op de interacties tussen natuur en samenleving. Maar nu met geavanceerde technieken op het gebied van DNA, microscopie en satellietdata.’ In de presentaties die volgen, wordt deze maatschappijgerichte aanpak duidelijk. Verschillende onderzoekers vertellen over onderwerpen variërend van onderzoek naar dierenwelzijn in de vleesindustrie tot slotenonderzoek in het Levend lab.
Betreed de politieke arena
Hoewel duurzaamheid steeds vaker op de politieke agenda staat, gaat het nog niet goed met het oplossen van de milieucrisis. Dit komt onder andere door de opkomst van nepnieuws en populisme. In de middag schijnen Europarlementariër Bas Eickhout, journalist Joris Luyendijk en milieuwetenschapper Klaas van Egmond hun licht op deze kwestie.
Eickhout is overwegend positief. Hij gelooft dat de meeste journalisten nog steeds hard hun best doen objectief nieuws de wereld in te brengen. Ook denkt hij dat je niet bang hoeft te zijn voor populisten. ‘In de Europese commissie vormen zij een minderheid van het parlement dat bestaat uit meerdere, samenwerkende partijen. Dit in tegenstelling tot een polariserend tweezijdig systeem zoals in Verenigde Staten en Engeland.’
Eickhout benadrukt verder dat er weinig politici zijn met een natuurwetenschappelijke achtergrond. Hierdoor speelt wetenschap in Brussel een te kleine rol. Hij stelt daarom het volgende voor aan de milieuwetenschappers in de zaal. ‘Betreed de politieke arena, niet als politicus maar als diegene die het politieke debat kan voeden door de politici te informeren.’
Zelf in actie
Journalist Joris Luyendijk is een stuk pessimistischer: ‘We vechten een verloren strijd.’ Ook hij drukt het publiek op het hart zich meer te laten horen en zien. ‘Het is alsof je “brand, brand” schreeuwt en vervolgens zelf niet probeert het vuur te doven. Wetenschappers moeten in actie komen en laten zien dat ze oprecht om hun onderzoek geven.’ Volgens Luyendijk vergroot je je geloofwaardigheid als je zelf ook de offers maakt die je van anderen vraagt. ‘Dus: waarom is de Universiteit Leiden nog niet klimaatneutraal?’
Van Egmond noemt zichzelf zelfs nog pessimistischer dan Luyendijk. Hij vindt dat het huidige milieubeleid op ramkoers ligt. ‘Totdat er een CO2-belasting is, zijn alle maatregelen te vergelijken met het herindelen van de stoelen op de Titanic.’ Volgens hem is belangrijk dat alle waarden van de mens: de geestelijke, materiële, collectieve en individuele, worden erkend en verbonden.
Not in my backyard
In de afsluitende discussie tussen een een studenten- en professorenpanel en het publiek heerst bij veel mensen de vraag: waarom zou ik iets opgeven als mijn buurman het niet doet? Dit is ook wel bekend als het Not in my backyard-syndroom. Volgens Van Bodegom is een coalitie van bereidwilligen, waaronder grote bedrijven, nodig om dingen in gang te zetten. Daarom schreven 67 hoogleraren onder wie Van Bodegom afgelopen maart een open brief aan hun eigen pensioenfonds ABP, grootaandeelhouder in Shell. ‘Soms heb je krachten van buiten nodig om grote bedrijven mee te krijgen.’
Boekpresentatie
Ed Olivier beschreef de verhalen van de oude en huidige staff in het boek Veertig jaar Leidse Milieuwetenschappen: de geschiedenis van het Centrum voor Milieuwetenschappen 1978 – 2018. Huidig directeur Tukker overhandigde de eerste exemplaren aan oud-directeuren Udo de Haes en de Snoo.
Ontwikkelingen
Van Bodegom maakte bekend dat de afdeling Conservation Biology verder gaat onder de naam Environmental Biology. Verder maakte Tukker de start van een nieuwe master bekend. In 2019 zal Governance of Sustainability starten starten aan de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen, in samenwerking met de opleiding Bestuurskunde van de faculteit Governance and Global Affairs in Den Haag.
-
credits - Pim Rusch fotografie -
credits - Pim Rusch fotografie -
credits - Pim Rusch fotografie -
credits - Pim Rusch fotografie -
credits - Pim Rusch fotografie