LUF/Gratama-onderzoeksbeurzen voor Leidse psychologen en politieke wetenschapper
Jörg Gross, Gisela Hirschmann, Niels van Doesum, Marret Noordewier en Verena Ly vertellen over hun onderzoeksplannen, mogelijk gemaakt door het Leids Universitair Fond (LUF) samen met de Gratamastichting. Die stichting honoreert bij voorkeur projecten met maatschappelijke relevantie.
Jörg Gross:
Spanning tussen het vasthouden aan individuele vrijheid en het motiveren van collectieve actie
'Het grootste gedeelte van de geschiedenis heeft de mens doorgebracht in kleine, samenhangende groepen waarin leven en werk werd gedeeld. Maar dankzij de grote en ingrijpende economische en sociale veranderingen van de afgelopen twee eeuwen kunnen we tegenwoordig in onze eigen behoeften voorzien en onze doelen bereiken zonder afhankelijk te zijn van zulke groepen. Ons zelfbeeld is dat van onafhankelijke, zelfredzame individuen. Deel uitmaken van een groep is in de huidige westerse samenleving meer een keuze dan een noodzakelijkheid geworden.'
'Tegelijkertijd wordt de mensheid als geheel geconfronteerd met wereldwijde, existentiële problemen die nog nooit eerder zijn voorgekomen, zoals klimaatsverandering, onhoudbare sociale zekerheidsstelsels of uitputting van natuurlijke bronnen. Oplossen van zulke sociale dilemma’s vereist collectieve actie en samenwerking. Zowel lokaal als op wereldniveau staat de mens voor moderne en unieke uitdagingen. Zo is er spanning tussen het vasthouden aan individuele vrijheid en het motiveren van collectieve actie, die tot op zekere hoogte voorbijgaat aan zelfredzaamheid en onafhankelijkheid.'
'In dit onderzoeksproject zal ik experimenteel onderzoeken hoe zelfstandig een probleem op kunnen lossen vorm geeft aan de collectieve actie die ontstaat. En hoe groepen een duurzame balans kunnen vinden tussen het behoud van vrijheid en het coördineren van collectieve actie voor ‘het grotere goed'.'
Jörg Gross (Sociale en organisatiepsychologie): How (in)dependence shapes individualism, cooperation, and the provision of public goods
Gisela Hirschmann en Niels van Doesum:
Muziek als vredesinitiatief: Kan samen musiceren veranderen hoe we over de vijand denken?
'Samen muziek maken draagt bij aan de vrede. Dat is de kerngedachte achter vredesinitiatieven waarin vaak jonge musici uit conflictgebieden bijeen worden gebracht om concerten te geven. Bijvoorbeeld, jonge Israëli’s en Palestijnen die samen een orkest vormen, of een orkest met jongeren uit verschillende delen van Irak. De verwachting is dat naar elkaar luisteren om tot een goed resultaat te komen – wat het geval is en moet zijn bij het gezamenlijk uitvoeren van muziek – leidt tot meer onderling begrip. Men zal het perspectief van de ander beter leren zien en elkaar minder als vijand beleven en bejegenen.'
'Dat is een heel hoopgevende gedachte, maar tot nu toe is er maar weinig wetenschappelijk onderzoek naar de specifieke effecten van zulke vredesinitiatieven. Zijn er bijvoorbeeld bepaalde condities waaronder de wederzijdse perceptie positief wordt beïnvloed? Dragen de deelnemers dit vervolgens uit, na afloop van het project? En wat is de invloed van de intensiteit en duur van het project op de aard en omvang van de effecten op houding en gedrag? Deze vragen onderzoeken we in een innovatief en interdisciplinair project, waarin we politicologische en experimenteel-psychologische inzichten en benaderingen combineren om tot een evidence-based antwoord te komen.'
Gisela Hirschmann (Politieke wetenschap) en Niels van Doesum (Sociale en organisatiepsychologie): Playing with the enemy. The impact of collaborative musical performance as arts-based peacebuilding
Marret Noordewier:
Hoe kan worden voorkomen dat verwarring en frustratie demotiverend werken?
'Mensen worden regelmatig geconfronteerd met situaties waarin ze complexe problemen moeten oplossen, bijvoorbeeld tijdens het leren van moeilijke dingen of bij het begrijpen van ingewikkelde innovaties. Hoewel dit proces leuk en uitdagend kan zijn, kan het ook als verwarrend en frustrerend worden ervaren met als gevolg dat mensen zouden kunnen afhaken.'
'Verwarring is een normaal en nuttig gevoel tijdens het oplossen van complexe problemen. Dat wijst onderzoek ook daadwerkelijk uit. Door mensen hiervan bewust te maken zullen deze gevoelens naar verwachting meer als taak-gerelateerd geïnterpreteerd worden. Hierdoor worden bedreigende gevoelens van persoonlijke incompetentie minder waarschijnlijk en zullen mensen meer motivatie hebben om door te gaan met complexe taken.'
'In het experimentele onderzoek vergelijk ik taak-gerelateerde en persoon-gerelateerde interpretaties van verwarring middels zelfrapportage en gevalideerde psychofysiologische metingen van uitdaging en bedreiging.'
Marret Noordewier (Sociale en organisatiepsychologie): How to prevent disengagement in complex problem-solving tasks
Verena Ly:
Uitdaging en een gevoel van controle en stressbestendigheid ontwikkelen
'We weten allang dat stress een negatieve invloed heeft op gezondheid en welbevinden, maar onderzoek wijst op een ander mogelijk verband. Het meemaken van gematigde stress biedt de mogelijkheid om ons te ontwikkelen en ons aan te passen aan kwetsbare situaties. De ontwikkeling van een gevoel van controle kan op zijn beurt resulteren in grotere veerkracht en betere weerbaarheid tegen toekomstige stress. Veerkracht ontstaat dus via een dynamisch en actief proces als reactie op stress.'
'In het huidige project bouwen we voort op een procedure uit dieronderzoek. We willen testen of we met een vergelijkbare procedure de veerkracht en weerbaarheid tegen stress in mensen kunnen vergroten door een verandering in het gevoel van controle. Daarnaast testen we of fysiologische maten de effectiviteit van deze procedure kunnen voorspellen.'
Verena Ly (Klinische psychologie): Challenge versus threat: Changing mastery and control to foster resilience
Fatemeh (Simin) Tabassi Mofrad
Fatemeh (Simin) Tabassi Mofrad (Cognitieve psychologie/ Leiden University Centre for Linguistics (LUCL): Mapping Sex-by-genotype Interactions in Brain Functions: Connectivity between Polymorphisms or Dopamine Related Genes and Sexual Dimorphism in Cognitive Flexibility and Inhibition.
Read more
Jaarlijks kent de Commissie Wetenschappelijke Bestedingen van het LUF subsidies toe voor onderzoeks- en onderwijsprojecten, variërend van € 5.000 tot € 25.000. De middelen zijn afkomstig uit de Fondsen op Naam van het LUF en vanuit de samenwerking van het LUF met onder meer de Gratama Stichting voor alle wetenschapsgebieden, bij voorkeur projecten met maatschappelijke relevantie.
LUF: Toekenningen projectsubsidies 2018