‘Er is niet één leidinggevende binnen de groep’
Vaak werken bedrijven met een leidinggevende die een groep medewerkers moet aansturen. Maar hoe zit het bij bedrijven die werken met zelforganisatie, een organisatiestructuur waar de leidinggevende een stap terug doet en de medewerkers meer zelf leiding nemen? Vier LLP-studenten deden voor hun praktijkopdracht onderzoek naar zelforganisatie bij de Gemeente Den Haag. Op 23 april presenteerden zij hun resultaten tijdens een seminar zelforganisatie.
Het seminar werd georganiseerd voor zowel werknemers als leidinggevenden van de Gemeente Den Haag. Sommige afdelingen binnen de gemeente zijn al ver gevorderd in zelforganisatie, anderen willen er juist mee beginnen. Hoewel bij zelforganisatie centraal staat dat de werknemers meer verantwoordelijkheden krijgen en meer zelf sturen, blijkt tijdens het seminar ook dat de manier waarop zelforganisatie van bovenaf wordt ingericht, kan verschillen.
Cirkelbeweging
De vier studenten Renger van Dasselaar, Svenne Groeneweg, Anna Maasland en Vivian Veltman deden tijdens het Leiden Leadership Programme onderzoek naar zelforganisatie vanuit het perspectief van de werknemers. ‘Veel onderzoek is tot nu toe gericht op de leidinggevenden’, legt Svenne uit. ‘Wij hebben onderzoek gedaan vanuit het oogpunt van de medewerkers en die inzichten zijn uiteindelijk ook heel bruikbaar voor leidinggevenden.’
Een van de belangrijkste inzichten die de studenten hebben vergaard, is dat zelforganisatie verschillende fases kent maar dat deze niet noodzakelijk in een lineair patroon horen. ‘Zelforganisatie is constant in ontwikkeling en er is niet maar één formule die bij elk team past’, leggen ze tijdens de presentatie uit. ‘Daarom hebben wij gekozen voor een cirkelvormig proces voor de verwerking van onze inzichten.’
Zelforganiserende onderzoekers
De studenten kwamen niet alleen via de gemeente in aanraking met het begrip: ook de uitvoering van de praktijkopdracht binnen het LLP-team zelf kende een bepaalde mate van zelforganisatie. ‘Je moet alles met elkaar afstemmen en beslissen, er is niet één leidinggevende binnen de groep’, legt Svenne uit. Anna vult aan: ‘We kregen van het LLP bijvoorbeeld wel Gemeente Den Haag toegewezen voor de praktijkopdracht, maar hebben daar vervolgens, in overleg met de gemeente, zelfstandig vorm aan kunnen geven.’
Fuck-up vergadering
De studenten gaven tijdens de presentatie ook het woord aan de medewerkers van de gemeente die al ervaring hebben met zelforganisatie. Zo sprak leidinggevende Rudy de Jonge onder andere over hoe hij communicatie een van de belangrijkste aspecten van zelforganisatie vindt. In dat kader wil hij bijvoorbeeld een ‘fuck-up vergadering’ invoeren: een bijeenkomst waarin iedereen kan vertellen over dingen die ze fout hebben gedaan, waarna de werknemers er samen op kunnen reflecteren. ‘En zo houd je tegelijkertijd de humor er een beetje in!’ lacht hij.
Aan het denken gezet
Rudmer de Vries van Gemeente Den Haag, de partnerorganisatie van het Leiden Leadership Programme, prees het onderzoek van de studenten. ‘Het is heel knap hoe jullie in zo’n korte tijd zo’n goed onderzoek hebben neergezet’, zegt De Vries. Ook de reacties uit de zaal waren positief. ‘Het heeft me zeker aan het denken gezet!’
(Maxime Geervliet)