Carel Stolker: '3 top-universiteiten die elkaar versterken: grijp die kans!'
Het samenwerkingsverband Leiden-Delft-Erasmus (LDE) bestaat bijna 6 jaar en gaat in 2019 de tweede fase in. Welke koers kiest straks de alliantie, waar liggen de kansen, wat is de opdracht? LDE Magazine besprak het met Carel Stolker, rector magnificus van de Universiteit Leiden en bestuurder van Leiden-Delft-Erasmus.
In het bruisende Wijnhaven-gebouw op de Campus Den Haag, gezeten tussen groepjes studenten, heeft hij een duidelijke boodschap: 'Deze samenwerking is uniek, we versterken elkaar en hebben concrete resultaten bereikt. Laten we het verhaal naar buiten brengen.'
Samenwerken heeft meerwaarde, is de conclusie. Op welke terreinen ontstaat die meerwaarde en vinden we voldoende aansluiting bij de grote maatschappelijke ontwikkelingen?
Stolker: 'We zitten momenteel midden in de evaluatie van de eerste fase. Dat betekent schudden aan de boom en besluiten: welke centres gaan door en welke stoppen? Daar zijn we met elkaar over in gesprek, centres, stuurgroep en decanen. We kijken ook naar terreinen waar we elkaar het meest vinden op wetenschappelijk gebied. Dat zit vooral in geneeskunde, de technologie en de bèta-wetenschappen. Daaraan dragen Medical Delta en de Protonenkliniek overigens ook sterk bij. Daarnaast is er, weliswaar op veel kleinere schaal, samenwerking tussen de universiteiten in de sociale en de geesteswetenschappen. Je wilt uiteindelijk natuurlijk een breed spectrum beslaan, om zo de volle breedte van de academie in Zuid-Holland te laten zien, alfa, bèta, gamma, en goed aansluiten op maatschappelijke vraagstukken, maar samenwerking moet bottom-up ontstaan. Daar waar wetenschappers meerwaarde zien, gaan ze samenwerken.'
Gezamenlijk onderwijs en centres zijn een belangrijk onderdeel van de LDE-samenwerking. Is hier de verbinding met maatschappelijke thema’s makkelijker te sturen?
'Om te beginnen, over het onderwijs ben ik erg enthousiast, dit jaar hebben we al 2500 LDE-studenten in de gezamenlijke opleidingen en de minoren. Het is geweldig dat er nu opleidingen toegankelijk zijn voor studenten van de drie universiteiten. We kunnen ze daarmee breed opleiden, beter voorbereid op complexe problematiek waar veel studenten later mee in aanraking komen. Mooie voorbeelden zijn de LDE-bachelor en -master Klinische Technologie en de nieuwe LDE-minor Frugal Innovation for Global Sustainable Development. Daar zie je twee pluspunten: gebundelde expertise van de samenwerkende universiteiten én inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen. Vanuit de centres is de verbinding met maatschappelijke thema’s ook duidelijk. Zo is afgelopen voorjaar het LDE Centre for Sustainability een meerjaren-samenwerking met de Provincie Zuid-Holland en het bedrijfsleven aangegaan: het innovatieprogramma ACCEZ, gericht op de circulaire economie. Dat is een direct resultaat van onze samenwerking als Leiden-Delft-Erasmus.'
'We zijn zelf tamelijk bescheiden over dit soort resultaten, maar toen wij onlangs aan buitenlandse adviseurs het verhaal presenteerden waren zij buitengewoon enthousiast over het bereikte resultaat en over de potentie: 3 universiteiten met elk hun eigen profiel, die elkaar kunnen versterken in excellent onderzoek en samenwerken op maatschappelijke vraagstukken, op een steenworp afstand van elkaar. Daar hoeven ze niet lang over na te denken: grijp die kans! Overigens vind ik zelf nog een mooie aanvulling dat Den Haag in het midden ligt van Leiden-Delft-Rotterdam. Het is niet alleen het bestuurlijk centrum van Nederland maar ook na New York en Genève de derde VN-stad van de wereld, bijvoorbeeld als het gaat om recht en veiligheid. Dat is niet alleen voor Leiden interessant, maar even goed voor Delft en Erasmus.'
Dat is een mooi bruggetje naar de Verenigde Naties. De Duurzame Ontwikkelingsdoelen (UNSDG’s) vormen een grid waarop veel organisaties hun plannen leggen. Geldt dat ook voor LDE?
'Zo’n VN-agenda zorgt voor een gedeelde taal, common ground, wat goed is voor maatschappelijke samenwerking. Het is richtinggevend, ook voor de Leiden-Delft-Erasmus alliantie. Wij hebben een analyse gemaakt van de raakvlakken tussen de UNSDG’s en de LDE-centres. Zo raken het Centre for Sustainability en het Centre for Frugal Innovation in Africa al aan veel van de 17 UNSDG’s. En datzelfde geldt voor het Centre for Safety and Security. Die SDG-agenda is overigens één van de maatschappelijke agenda’s waar we naar kijken. We leggen onze ideeën bijvoorbeeld ook naast de Nationale Wetenschapsagenda.'
Kun je als samenwerkende universiteiten hier ook zelf het voortouw in nemen, maatschappelijke thema’s agenderen. Doet Leiden-Delft-Erasmus dat?
'We hebben zeker meer impact als drie samenwerkende universiteiten, meer effect als je gedrieën naar buiten treedt met een bepaalde visie en met die enorme wetenschappelijke kracht die we gezamenlijk kunnen ontwikkelen. Dat geldt voor ons als LDE evengoed als voor andere universiteiten. Overal in Nederland zijn strategische samenwerkingen aan het ontstaan. Belangrijke thema’s agenderen zie ik meer in groter verband, vanuit de Vereniging van Nederlandse Universiteiten (VSNU) ontstaan. Bij het schrijven van de Nationale Wetenschapsagenda ontstond er zo bij een aantal universiteiten het idee om het onderwerp ‘Digitalisering’ eruit te lichten, aangezien dit zo’n dominante ontwikkeling is, waar je ook maar kijkt. Mede dankzij VSNU-partners als Eindhoven en Tilburg staat er nu een agenda Digitale Samenleving waaraan alle 14 universiteiten zich hebben verbonden. Vervolgens hebben we hier als drie LDE-partners wel samen in opgetrokken en budget vrij gemaakt om hoogleraren in te zetten op vier van de zeven thema’s.'
We sluiten af, beneden wachten de collega’s van de VSNU op Stolker en studenten beginnen hem te herkennen en aan te spreken met “Dag, Carel”. Een laatste boodschap voor betrokkenen bij LDE?
'Ik doe graag de oproep dat iedereen mee kan doen met LDE. Er zijn al fantastische dingen gebeurd, ook op het gebied van organisatorische samenwerking. Een gezamenlijk LDE-traineeprogramma, het EU-Leading Fellows Postdoc Programma met 90 postdoc-plaatsen, een LDE-leiderschapstraining voor hoogleraren, het LDE Centre for Education and Learning (CEL). Laten we ons licht niet onder de korenmaat zetten, strik eromheen en naar buiten ermee!'
Leiden-Delft-Erasmus Magazine
Dit artikel verscheen eerder in Leiden-Delft-Erasmus Magazine. U kunt hier gratis alle artikelen lezen of abonneren.