NAVO-baas: ‘Nederland moet meer investeren in defensie’
Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO, gaf op 19 april een gastcollege aan de Universiteit Leiden. Zijn boodschap was helder: de toegenomen internationale spanningen vragen om meer investeringen in defensie. Ook Nederland loopt op dat gebied volgens Stoltenberg niet bepaald voor de troepen uit.
Een oorlog in Oost-Oekraïne en Europese jihadisten die vechten aan de zijde van Islamitische Staat. Het zijn zomaar twee bedreigingen waar Europa en de rest van de Westerse wereld mee te kampen heeft. En die strijd komt steeds dichter bij huis, meent Stoltenberg. De Baltische staten vrezen voor de Russische buren, en IS pleegt aanslagen in het hart Europa.
Investeren
‘Dat vraagt om een verhoging van het defensiebudget van de NAVO-lidstaten,’ zei Stoltenberg in zijn college aan studenten in het universiteitsgebouw aan de Haagse Schouwburgstraat. ‘Het Nederlandse kabinet investeert inmiddels weer in defensie, en die verhoging juich ik toe. Maar het is nog niet voldoende. Willen we als NAVO de dreigingen het hoofd bieden, dan moeten de defensieuitgaven toe naar twee procent van Bruto Nationaal Product in 2024. Dat hebben we in NAVO-verband zo afgesproken, maar tot nog toe voldoen slechts zes lidstaten aan deze eis.’
Jaap de Hoop Scheffer
De NAVO-baas was op 19 april op bezoek bij premier Mark Rutte, en maakte van de gelegenheid gebruik om ook met studenten van de Universiteit Leiden te spreken. Dat deed Stoltenberg op uitnodiging van Jaap de Hoop Scheffer, hoogleraar International Relations and Diplomatic Practices aan de Universiteit Leiden. De Hoop Scheffer was zelf van 2004 tot 2009 secretaris-generaal van de NAVO, en Stoltenberg noemde het dan ook ‘een eer’ om door zijn voorganger geïntroduceerd te worden. ‘De Hoop Scheffer leidde de NAVO door verschillende internationale crises, van het conflict in Georgië tot Afghanistan.’
Blijven meebewegen
Stoltenberg benadrukte dat de NAVO zichzelf moet blijven aanpassen aan de veranderende omstandigheden. De dreiging van terrorisme is bijvoorbeeld bijna ongrijpbaar, met lange perioden van rust en plotselinge aanslagen op eigen bodem. Het verschil tussen oorlog en vrede is diffuus geworden. Dat is onvergelijkbaar met de Tweede Wereldoorlog of de Koude Oorlog, de periode waarin de NAVO ontstond. ‘Er is budget nodig om te blijven meebewegen. Veiligheid is niet gratis.’
Trump
Uiteraard ging het veel over de grote mogendheden Rusland en de Verenigde Staten. Zo vroeg een student of Stoltenberg bang was dat de Amerikaanse president Donald Trump minder waarde hecht aan de NAVO dan zijn voorgangers, en wat dat betekent voor de Europese veiligheid. ‘Hij dreigde inderdaad de Amerikaanse bijdrage aan de NAVO te verlagen. Maar als je kijkt naar zijn daden, dan zie je een heel ander beeld. In 2013 trokken de Verenigde Staten de allerlaatste tank terug uit Europa, maar dankzij Trump is daar nu een complete pantserbrigade voor in de plaats gekomen. Hij vergroot de Amerikaanse aanwezigheid in Europa. Actions speak louder than words.’
Oorlog voorkomen
Zijn die nieuwe tanks een voorloper voor een nieuwe Koude Oorlog? Stoltenberg zegt van niet. ‘We zoeken naar een afgemeten en gebalanceerde reactie op de dreigingen. We willen niemand provoceren of te fel reageren. Uiteindelijk is de NAVO vooral in het leven geroepen om een oorlog te voorkomen, niet om een oorlog te winnen.’