Leadership seminar: ‘Luisteren is niet hiërarchisch’
In de Oude Sterrewacht luisteren zo’n tachtig masterstudenten aandachtig naar Christien Brinkgreve en Eric Koenen, beiden actief bezig met onderlinge relaties in het bedrijfsleven. ‘Het gaat niet alleen om wat er bovengronds speelt’, legt Brinkgreve uit, ‘maar ook over wat je van buiten niet direct ziet.’ Dat noemt ze de ‘onderstromen’, die soms destructief kunnen werken.
Brinkgreve en Koenen werken al jaren samen. De belangrijkste basis van hun samenwerking is dat ze elkaar helpen te reflecteren, iets dat volgens Menno Mennes (programmadirecteur Leiden Leadership Programme) onmisbaar is in leiderschap. ‘Als je leiderschap ambieert, zul je je vandaag al zes keer hebben afgevraagd hoe je het eigenlijk doet in de samenwerking binnen de groep van je praktijkopdracht’, spreekt hij de studenten voorafgaand aan het seminar van het Leiden Leadership Programme (LLP) toe. ‘Heb jij die ander vandaag al wat verder gebracht?’
Vraagstukken van vandaag
De studenten volgen het aandachtig en schrijven druk mee. ‘Het belangrijkste is dat je kunt leren luisteren. Als leider moet je niet doen alsof je alles al weet, maar je kennis gebruiken om goed te luisteren. Wat je hoort en ziet moet je vertalen in een visie waarbij mensen zich betrokken voelen’, vindt Brinkgreve. Zelf is ze emeritus hoogleraar en schrijver, beroepen die minder ver van elkaar staan dan menigeen denkt. ‘Schrijven is mijn manier van nadenken.’ Het belangrijkste dat ze de studenten wil meegeven is dat ze altijd goed moeten kijken en luisteren. ‘Luisteren is niet hiërarchisch. Ook een arts moet de verpleegkundige vragen hoe het met de patiënt gaat.’
Daarna neemt Koenen (mede-oprichter van de Doorwerthgroep) het stokje naadloos van haar over en weet de zaal ook voor de tweede helft te boeien. Op het scherm voorin de zaal laat hij zichzelf als jongen van twaalf zien. ‘Het gezin is namelijk de eerste organisatie die je in je leven tegenkomt. Alle onderstromen in de rest van je leven gaan over wat daar is aangelegd.’ Niet voor niets heeft hij zich recent laten bijscholen als relatietherapeut. ‘Omdat het daarover gaat in mijn vak; over relaties en hoe mensen binnen een team aan elkaar kunnen worden verbonden. Op die manier kan collectieve intelligentie binnen een organisatie beter worden benut, wat van groot belang is bij de vraagstukken van vandaag.’
De praktijk
Tot slot van het seminar bespreken Brinkgreve en Koenen een aantal van hun eigen praktijkvoorbeelden. Brinkgreve put uit haar ervaring als schrijver bij een uitgeverij, waar de relatie tussen schrijvers en directie heel gevoelig blijkt te zijn. Koenen legt de studenten een casus voor waarin strikte controle van bovenaf uiteindelijk tot ondergang van het bedrijf leidde. ‘Er is een fundament van vertrouwen nodig in de organisatie, dat je vervolgens uit kunt bouwen door écht aandacht voor elkaar te hebben.’
Het zijn die verhalen die uiteindelijk bij de studenten blijven hangen. ‘Daarmee wordt de theorie aan de praktijk gekoppeld’, legt Dion (masterstudent Rechten) uit, ‘en nu denk ik: dus zó zit het.’ Ook zijn buurvrouw Michelle (Natuurkunde) is aan het denken gezet. ‘Er zijn dus veel irrationele onderstromen, waar ik zelf dan ook wel mee te maken zal hebben.’ Na afloop van het seminar spoeden de twee zich naar de docenten. ‘Onze praktijkopdracht gaat namelijk over innovatie van organisatiestructuren, eigenlijk precies waar het vandaag over ging.’
(IJT)