Schaduwverkiezingen in Leiden
Als u morgen in Leiden gaat stemmen voor de gemeenteraad en het referendum, kan het zijn dat u wordt gevraagd uw stem nogmaals uit te brengen, in zogenaamde schaduwverkiezingen. Studenten en onderzoekers van de Universiteit Leiden (Instituut Politieke Wetenschap) houden gedurende de hele dag bij verschillende stemlokalen exitpolls. Een leerzame exercitie. En ook een nuttige. Omdat exitpolls zeer goede voorspellers zijn van de uiteindelijke verkiezingsuitslag, weten Leidenaren nog dezelfde avond hoe er in hun stad is gestemd.
Sleutelmomenten
Jelke Bethlehem, als bijzonder hoogleraar in de survey-methodologie verbonden aan het Instituut Politieke Wetenschap, is een van de initiatiefnemers. ‘Verkiezingen zijn toch sleutelmomenten voor iedere politicoloog—ons vak gaat per slot van rekening over macht, bestuur en oppositie. En deze schaduwverkiezingen stellen ons in de gelegenheid om in de praktijk te brengen waar wij zoveel over schrijven en debatteren: het goed opzetten en uitvoeren van peilingen.’
In samenwerking met de gemeente Leiden, Jaap de Jong en Alexander Pleijter (hoogleraar respectievelijk universitair docent journalistiek en nieuwe media) en Joop van Holsteyn (hoogleraar politiek gedrag en onderzoeksmethoden), stuurt Bethlehem een grote groep studenten het veld in. Zij zullen de hele dag, bij verschillende stembureaus, kiezers vragen naar de stem die zij hebben uitgebracht, hun voorkeur tijdens de vorige gemeenteraadsverkiezingen, hun positie in het referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en wat in hun stemvoorkeur de doorslag geeft, de politiek op het nationale niveau of toch de lokale context.
Nederlandse uitvinding
‘Wist je trouwens dat de exitpoll in Nederland is uitgevonden? In 1967 is Marcel van Dam ermee begonnen. De kracht van exitpolls is dat je mensen ondervraagt die ook daadwerkelijk hebben gestemd, direct na de stembusgang. Daar zit weinig ruis op de lijn. In tegenstelling tot veel andere politieke peilingen zijn exit polls meestal accuraat; zij wijken nauwelijks af van de uiteindelijke uitslag.’
Bethlehem en consorten wacht een drukke dag. ‘We rekenen op zo’n 4 à 5.000 formulieren. Die scannen we in en voeren we aan onze computers. Uiteraard laten we er ook tal van interessante analyses op los.’ Krijgen de student-vrijwilligers er nog iets voor terug? ‘Eeuwige roem, een t-shirt en verder niets’, grapt Bethlehem.
Uitslagenavond in Gebr. de Nobel
Die analyses worden gepresenteerd in de speciale verkiezingsavond in Gebr. de Nobel. Geïnteresseerden zijn van harte welkom. Om 21:00 zal de uitslag worden bekend gemaakt van de schaduwverkiezingen. Kiezers, politici en journalisten weten dan wat de nieuwe politieke krachtsverhoudingen zijn in Leiden. Bethlehem waagt zich niet aan een voorspelling. ‘Haha, voor mij is het ook spannend. Even afwachten wat morgen gaat brengen.’
Meer informatie
› PeilingPraktijken, website van Jelke Bethlehem
› nos.nl: ‘De exitpoll is na 50 jaar nog steeds springlevend’
De verkiezingsavond in Gebr. de Nobel start op woensdag 21 maart 2018 om 20:00 en duurt tot 01:00. Alle inwoners van Leiden zijn welkom.