Culturele Apothekers leveren literatuur op recept
Als arts, psycholoog of pedagoog moet je over empathie beschikken, maar tegelijkertijd is het niet de bedoeling dat de zorgverlener mee gaat huilen met een patiënt. Hoe vind je de juiste balans? In de Honours Class 'Narrative Care: creatief schrijven als instrument voor zorgprofessionals' ontdekken studenten dit soort kwesties met behulp van verhalen en literatuur. De Culturele Apothekers gaven een gastcollege, over hoe zij literatuur voorschrijven als medicatie bij allerlei alledaagse problemen.
De Honours Class Narrative Care is ontwikkeld door romanschrijver Pauline Slot, die aan de universiteit ook het vak Creative Writing doceert. ‘Fictie draait om de vraag hoe het is om een mens te zijn. Kwetsbaarheid en dood horen daarbij, al denken we daar liever niet aan. Juist in de zorg kunnen verhalen daarom hun heilzaamste werk doen: betekenis geven aan deze essentie van ons bestaan.’ Daarmee biedt de Class een bijzonder raakvlak tussen literatuur en zorg.
Door middel van fictie bestuderen de studenten vraagstukken uit de zorgpraktijk. Zo schrijven ze zelf een verhaal waarin ze zich verplaatsen in een patiënt of zorgverlener. Ook kijken ze naar de kruisverbanden tussen de structuur van fictie en zorg. In de behandelkamer is er immers ook een dialoog tussen de zorgverlener en de patiënt en gebruikt de patiënt een bepaalde opbouw om zijn verhaal te vertellen.
Culturele Apotheek
De studenten leren ook welke rol literatuur zou kunnen spelen in een behandeling. In dat kader verzorgden de Culturele Apothekers Marije Wilmink en Akke Visser een gastcollege. Beiden komen uit een ander werkgebied: Visser is van oorsprong projectmanager en Wilmink journalist. Ze delen het idee dat literatuur veel meer kan betekenen dan entertainment of ontspanning: het kan als het ware als medicijn werken tegen problemen in het dagelijks leven, variërend van liefdesverdriet tot tijdgebrek.
Hoe gaat dit dan in zijn werk? De patiënten kunnen op spreekuur komen bij de Culturele Apothekers. ‘Aan de hand van het gesprek en een interview geven we mensen een persoonlijk advies voor boeken die passen bij het verhaal dat ze ons vertellen’, legt Visser uit. Vragen die de Apothekers kunnen stellen zijn: wil je lezen over mensen met dezelfde problemen? Of juist een boek waar het wel goed gaat op dat gebied, zodat je kan spiegelen?
Visser benadrukt dat de boeken niet meteen een antwoord geven op de kwesties waar mensen mee komen, maar wel kunnen helpen om de gevoelens een plek te geven of te reflecteren op de problemen. ‘Uiteindelijk moeten de patiënten wel zelf gaan werken aan verbetering!’
Keuzestress
In het gastcollege kregen de studenten een voorproefje van de praktijk. Voorafgaand konden de studenten vragen opsturen naar de Apothekers. Visser en Wilmink merkten dat veel vragen over keuzestress gingen: heb ik wel de juiste studie gekozen of voor welke baan moet ik kiezen? De apothekers kozen een aantal boeken als literaire medicatie. Een voorbeeld was een verhaal van Lydia Davis: zij probeert te laten zien dat een baan niet hoeft te definiëren wie je bent. Een ander boek, van Dave Eggers, zou helpen om keuzestress te relativeren.
Vertelbaarheid
De studenten van Narrative Care hebben nog een gastcollege op het programma staan: binnenkort is schrijver Maxim Februari te gast. Dan zal het gaan over vertelbaarheid: waar schieten woorden tekort? Onder andere herinnering en trauma worden dan besproken. De collegereeks wordt afgesloten met een Schrijflab, een dag vol praktische schrijfoefeningen. Pauline Slot: ‘Volgend jaar wordt de Class opnieuw gegeven. De raakvlakken tussen literatuur en zorg zijn fascinerend.’
(Tekst: Maxime Geervliet)