Spelen met licht en schaduwen
Voorstellingen van Rembrandt, Michelangelo en vele andere schilders worden op een verrassende wijze geprojecteerd in de hal van de Oude UB. Hier is van 15 februari tot 16 april de expositie ‘Beelden in Meervoud’ te zien. Kunstenaar Rudi Struik redde de dia's van de Leidse kunsthistoricus Henri van de Waal van de glasbak en gaf het oude lesmateriaal een nieuw leven.
In de hal creëerde Struik een 'diascoop' waar bezoekers zelf een voorstelling kunnen samenstellen. De kunstenaar bouwde lichtkastjes van wijndozen en installaties van schermen met voorstellingen van de grootste schilders; van Hollandse meesters als Rembrandt tot de Franse postimpressionist Cézanne. Het licht en de schaduwen van deze glasdia's - het lesmateriaal van hoogleraar Henri van de Waal - levert een visueel spektakel op. De kunsthistoricus liet na zijn dood in 1972 een enorm beeldarchief achter met zeker 8.000 glasdia’s, ruim 600 camera’s en veel dokamateriaal.
Archief dreigde verloren te gaan
Een deel van dit archief dreigde verloren te gaan toen het Prentenkabinet van de opleiding Kunstgeschiedenis, toen gevestigd op het Rapenburg, opging in de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek. De collectie was wel bijzonder, maar niet uniek omdat er veel dubbele spullen bij zaten en glasdia’s op grote schaal vervaardigd zijn. De toenmalige conservator vroeg de Leidse hoogleraar Kunstgeschiedenis Kitty Zijlmans en haar echtgenoot Rudi Struik of ze interesse hadden. Struik, die als kunstenaar veel oude materialen recyclet, zag een groene metalen archiefkast boordevol dia’s en was meteen verkocht.
Gered van de glasbak
Samen redden ze duizenden dia’s van de glasbak en de archiefkast werd overgeheveld naar Struiks atelier. Struik: ‘Het geheugen van Van de Waal zit in die laadjes en ik vond het zonde als niemand dat meer zou zien.’ Struik experimenteert er op allerlei manieren mee. Zo plaatst hij de dia’s in lantaarns zodat ze opnieuw lichtbeelden worden. Ook scande hij de oude etiketten met zeer nauwkeurige beschrijvingen erop en heeft deze uitvergroot op witte platen bevestigd. De bezoekers van de expositie kunnen zoeken naar de afbeeldingen die erbij horen.
Tentoonstelling
Het tentoonstellingsontwerp en de uitvoering ervan zijn verzorgd door de kunstenaars Frida van der Poel en Antoon Ruigrok. Struik: ‘Ik zocht kunstenaars die begrip hebben van ruimte en deze weten te moduleren zodat de kunstwerken en de ruimte een nieuwe eenheid vormen. De tentoonstelling laat hun favoriete dia’s zien die zo als het ware nieuwe universums ontsluiten.’
Visionaire blik
Het leven en werk van Van de Waal is om meerdere redenen gedenkwaardig, merkt Zijlmans op. Hij werkte in 1940 als docent aan de Leidse universiteit, maar werd toen ontslagen vanwege zijn Joodse afkomst. Hij bracht de oorlog in kampen door en keerde na afloop weer terug naar Leiden. Van de Waal was vooral gespecialiseerd in de Nederlandse kunstgeschiedenis van de 16e en 17e eeuw, maar had ook een visionaire blik ten aanzien van fotografie. In 1953 kocht hij voor de universiteit de collectie Grégoire aan met duizenden kunstzinnige foto’s. Musea hadden toen geen interesse, maar later kregen ze grote spijt. Met zijn vernieuwende beeldleer inspireerde hij tal van kunsthistorici die op 15 februari naar de opening van de expositie komen. Zijlmans: ‘Deze tentoonstelling in de Oude UB is ook bijzonder omdat het materiaal direct is gekoppeld aan de geschiedenis van de opleiding Kunstgeschiedenis en dus ook die van de Universiteit Leiden.’
(LvP)
Het werk van Rudi Struik (1947) wordt gekarakteriseerd door een grote diversiteit aan materialen en technieken. Terugkerende thema's in zijn werk zijn onder andere perceptie, geheugen, selectieve geschiedenis en de ‘recontextualisatie’ van objecten en beelden.