NWO ECHO-subsidie voor onderzoek wispelturige RNA-productie
Genen zijn soms een tijdje actief, en doen dan weer even helemaal niets. Leids fysicus John van Noort ontvangt een NWO ECHO-subsidie om uit te zoeken hoe dit komt.
DNA bevat de blauwdruk voor alle eiwitten die onze lichaamsprocessen reguleren. De eiwitproductie begint met een afdruk van het DNA in de vorm van RNA-moleculen. Op basis van de code in dit RNA maakt ons lichaam eiwitten aan die vrijwel alle processen in een cel aansturen, zoals de verwerking van voedingsstoffen en de afweer tegen ziekteverwekkers. Dit klinkt als een mechanisme dat continu aan de gang is. Toch verloopt de RNA-productie met horten en stoten. Soms is een gen erg actief, en dan maakt het weer tientallen seconden helemaal geen RNA aan. Hoe kan dat? Fysicus John van Noort ontvangt een NWO ECHO-subsidie van rond de kwart miljoen euro om het te onderzoeken.
Unieke combinatie
‘Onze hypothese is dat de mate waarin het DNA van een gen opgevouwen is varieert, en dat dit er voor zorgt dat er soms wel en soms geen RNA geproduceerd wordt,’ zegt Van Noort. ‘Dat klinkt logisch, maar het is een enorme uitdaging om dit ook daadwerkelijk aan te tonen. Samen met Tineke Lenstra van het Nederlandse kankerinstituut hebben we een unieke combinatie van technieken om dat te doen.’ Lenstra kan de productie van elk RNA-molecuul van een geselecteerd gen in beeld brengen, terwijl Van Noort de techniek heeft om, molecuul voor molecuul, de structuur te ontleden van chromatine. Chromatine bestaat uit een gen en de omringende eiwitten die verantwoordelijk zijn voor de vouwing. Samen gaan de onderzoekers de chromatinestructuur in detail bekijken tijdens actieve en inactieve periodes van een gen.
Genregulatie
Uiteindelijk wil Van Noort het mechanisme begrijpen achter genregulatie. ‘Dat vertaalt zich later misschien in meer begrip over kanker. Maar zover is het nog niet. Daarvoor moet je kijken naar de vouwing van ieder gen afzonderlijk, want elk gen heeft waarschijnlijk een unieke chromatinestructuur. Nu gaan we eerst aan de slag om inzicht te krijgen in de dynamica van een enkel gen. Wellicht dat die inzichten breder van toepassing zijn.’