In memoriam: Prof. dr. Els Postel-Coster (1925-2018)
Afgelopen zaterdag is Prof. dr. Els Postel-Coster op 92-jarige leeftijd overleden. Tijdens de laatste grote reünie van het Instituut Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie in 2013 was zij eregast en nam zij het gecombineerde jubileumboek van het Instituut, het dispuut WDO en studievereniging Itiwana in ontvangst.
Els Coster werd geboren in 1925 in Groningen. In Leiden studeerde ze van 1945-1950 Indonesische taal- en letterkunde. Vanaf 1959 tot 1990 is zij als staflid verbonden geweest aan het Instituut Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie. Eerst als assistent, later als wetenschappelijk medewerker en UHD en uiteindelijk als bijzonder hoogleraar. Els is tijdens haar studie en ook daarna altijd een actief lid geweest van ethnologisch dispuut WDO.
Samen met Joke Schrijvers, Mary Boesveld en Claudine Helleman ontwierp zij een onderzoeksprogramma getiteld Vrouwen en Ontwikkeling (VENO), dat beleidsgericht onderzoek deed voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Basis hiervoor was het advies dat Els en haar collega’s voor het Ministerie hadden geschreven voor de World Conference on Women in Mexico in 1975. Vanuit het VENO onderzoeksproject (1975-1981) zou later het Onderzoeks- en Documentatiecentrum Vrouwen en Autonomie (VENA) worden opgericht dat tot 1996 veel derde geldstroom-onderzoek op dit gebied verrichtte. Daarnaast werden ook tal van cursussen gegeven op het gebied van vrouwenstudies. In 1987 werd Els benoemd tot bijzonder hoogleraar vanwege het Leids Universiteitsfonds (LUF). Haar taak was bestudering van de positie van vrouwen in veranderende samenlevingen. Zij was hiermee de eerste vrouwelijke hoogleraar aan het Instituut.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat Els deel zou uitmaken van een groot team dat veldonderzoek zou doen onder de Minangkabau in West-Sumatra. Door allerlei omstandigheden kwam dit project echter niet van de grond. Uiteindelijk is Els in 1985 bij Prof.dr. P.E. de Josselin de Jong gepromoveerd op een literatuurstudie die uitmondde in een proefschrift getiteld Het Omheinde Kweekbed. Machtsverhoudingen in de Minangkabause Familieroman. Bij haar afscheid in 1990 ontving Els een Festschrift met bijdragen van collega’s getiteld Het Kweekbed Ontkiemd.
Els heeft, samen met haar collega’s, aan de wieg gestaan van de ontwikkeling van vrouwenstudies binnen de antropologie en de ontwikkelingssociologie in Nederland. Tal van werkgroepen, studieprogramma’s en andere initiatieven op dit gebied zijn door hun pionierswerk van de grond gekomen. Ook binnen het veld van ontwikkelingssamenwerking heeft hun werk weerklank gevonden en werd aandacht voor de positie en rechten van de vrouw steeds sterker geïntegreerd in het denken over ontwikkeling en het uitvoeren van ontwikkelingsprojecten. De invloed van het werk van Els en haar collega’s reikte tot ver in het buitenland.
Al geruime tijd leed Els aan de ziekte van Alzheimer waardoor ze steeds meer in haar mogelijkheden beperkt werd.
(Dit in memoriam is geschreven door Gerard Persoon)