Gewichtloos voor de wetenschap
De allergrootste droom van Laura Nijkamp ging onlangs in vervulling: ze maakte een paraboolvlucht en was toen heel even gewichtloos. Dat deed ze als vrijwilliger van het studententeam BrainFly, waar ook Leidse psychologiestudenten aan meedoen. In dit reisverslag vertelt ze er alles over.
3 december 2017 – De weg naar Bordeaux
‘Zij maken binnenkort een paraboolvlucht (en jij kunt mee)’. Dat bericht las ik een paar maanden geleden op Twitter. Jaren geleden zag ik op televisie al beelden van zo'n paraboolvlucht, waarbij je met een vliegtuig zo snel stijgt en daalt dat je gewichtloosheid ervaart. Meteen wist ik: dit is wat ik wil doen. Met trillende handen heb ik direct gemaild en ben ik het traject ingestapt. Vele vragenlijsten, Skype-gesprekken en een medische keuring later kreeg ik te horen dat ik mocht gaan trainen. En mijn lieve werkgever gaf me de vrijheid om deze droom te gaan vervullen.
Wat is het BrainFly-project? Vier studenten (Danielle, Evelien, Rebecca en Anouck) voeren dit project uit in het kader van het Fly Your Thesis!-project van de European Space Agency. Het onderzoek is erop gericht om met je hersenen bepaalde taken uit te voeren, zonder je handen daarbij te gebruiken. Met een EEG-cap op je hoofd wordt je hersenactiviteit gemeten. De uitkomsten van dit onderzoek zijn interessant voor de European Space Agency, omdat het voor astronauten handig kan zijn om naast hun handen ook hun hersenen te kunnen gebruiken in het uitvoeren van bijvoorbeeld complexe reparaties. Hierover later meer!
In oktober en november ben ik twee keer per week naar Nijmegen afgereisd om te leren met mijn hersenen taken uit te voeren, zonder mijn handen daarbij te gebruiken. Het is magisch om te zien hoe een object op een beeldscherm heen en weer beweegt, puur door je in te beelden dat je een beweging die kant op maakt. Uri Geller, eat your heart out! En nu, na maanden van training, begint op 3 december 2017 het avontuur: we vliegen naar Bordeaux!
4 december 2017 – Eerste briefing en alvast kijken in het vliegtuig
Het is maandag 4 december en vandaag staat in het teken van het voorbereiden van de vluchten op het terrein van NoveSpace. De BrainFly-meiden zijn de week ervoor al hard aan het werk geweest. Nu is het aan de participanten om de laatste dingen te regelen. De hele groep is vandaag bij elkaar. En ondanks dat we elkaar amper kennen is de sfeer fantastisch. We voelen allemaal hoe bijzonder deze week gaat zijn en dat dit echt een once in a lifetime ervaring is. In de komende dagen vliegen we in teams van drie mee met de paraboolvluchten.
We zijn al vroeg vertrokken naar het NoveSpace-terrein in Bordeaux. Het is de enige plek in Europa waar met de Airbus 310 dergelijke vluchten gemaakt worden. Het laatste papierwerk met informed consent moet worden ingeleverd, een laatste medische check wordt gedaan (waarbij de dames een zwangerschapstest moeten doen, want zwangere vrouwen mogen niet deelnemen) en een briefing. Bij aankomst op het terrein schijnt de zon en staat het vliegtuig waarin het allemaal gaat gebeuren al klaar. Het gaat straks echt gebeuren en ik sta hier gewoon!
Dan kunnen we voor het eerste het vliegtuig van binnen bekijken. Het grootste gedeelte van het vliegtuig is vrij van stoelen en voorzien van een witte, beetje bouncy vloer. In dit gedeelte vinden de experimenten plaats. Ook is hier een free floating area waar je, zoals de naam zegt, vrij kan zweven tijdens de micro gravity-fase van een parabool. We oefenen met het installeren van alle spullen die nodig zijn voor het onderzoek tijdens de vlucht. En we krijgen de kans om even rond te lopen in het vliegtuig om te zien welke andere experimenten er uitgevoerd gaan worden.
5 december 2017 – Wat wordt er onderzocht en wat gaan we doen tijdens de vlucht?
De studenten onderzoeken of brain computer interface (BCI) bruikbaar is in micro gravity. Een BCI kan astronauten helpen om accurater te werk te gaan, te multitasken of om juist veilig binnen in de raket te zitten, terwijl ze daarbuiten een machine besturen met hun hersenen. Daarnaast wordt gekeken hoe hersensignalen veranderen in verschillende vormen van zwaartekracht. Dit is belangrijk om te weten voor de gezondheid van astronauten, maar ook om de BCI beter te kunnen besturen.
Om dit te meten wordt tijdens de paraboolvlucht een spelletje gespeeld, genaamd ‘Shoot the alien’. Je moet een kanon naar links en naar rechts bewegen door middel van hersensignalen. Het kanon schiet automatisch en het doel is om de aliens die naar beneden te komen weg te schieten. De hersensignalen worden gemeten door middel van een EEG-cap (EEG staat voor electroencephalograpy). Voor de duidelijkheid: er gaat gelukkig niets de schedel in. De cap zit om je hoofd, eigenlijk net zoals je een badmuts op zou zetten.
Waarom wordt dit onderzoek tijdens een paraboolvlucht gedaan? Omdat op deze manier onderzocht kan worden wat het effect is van de verschillende typen zwaartekracht. De enige andere mogelijkheid om dit te kunnen onderzoeken is daadwerkelijk de ruimte in te gaan. Dit zou een volgende stap kunnen zijn. Dames, mochten jullie weer vrijwilligers nodig hebben.. Fly me to the moon!
6 december 2017 – Dagje bij NoveSpace
Vandaag en gisteren gingen de eerste tweede teams van ieder drie personen de lucht in. Voor mij zijn er nog weinig spannende taken, maar ik vermaak me perfect. Ik geniet van elke minuut die ik mag doorbrengen op deze bijzondere plek. Hoeveel mensen kunnen nou zeggen dat ze hier zijn geweest? Ik maak wat praatjes met mensen die ook bezig zijn met onderzoek en vind het enorm inspirerend om te zien en te horen waar men mee bezig is. Je voelt de positieve energie in de lucht hangen en het werkt enorm aanstekelijk. Ik loop de hele dag rond als een blij ei, zielsgelukkig en enorm dankbaar voor deze kans.
Aan het eind van de dag haal ik mijn space suit op, want morgen gaat het gebeuren.. Ik ga een paraboolvlucht maken. Mijn allergrootste droom gaat eindelijk uitkomen!
7 december 2017 – DE GROTE DAG!
Vandaag is mijn dag! Ik draai met mijn kamergenoot het nummer ‘Eye of the tiger’ en eet bij het ontbijt niet meer dan twee droge crackers. Paraboolvluchten staan bekend als de vomit comet en dat is niet voor niets. De afwisseling tussen normale zwaartekracht, hyper gravity en micro gravity schudt je lichaam behoorlijk door elkaar. Om overgeven te voorkomen krijg je ook nog anti-misselijkheidsmedicijnen geïnjecteerd.
Vlak voordat we gaan vliegen komt de zon op. Ik loop naar buiten om foto’s te maken en de tranen schieten me in de ogen. Wat een prachtig begin van deze dag. Ik kan amper bevatten dat ik zo meteen het vliegtuig in stap dat voor me staat. Sommige mensen dromen van het maken van een paraboolvlucht en krijgen die kans niet. Ik heb deze kans wel gekregen en ik wil de meiden van BrainFly echt enorm bedanken hiervoor. Het zijn prachtige, intelligente mensen met een enorm groot en goed hart. Fantastisch om samen met hen deze reis te hebben mogen maken.
Daar gaan we! De route zal vandaag over de Middellandse Zee gaan, vanwege slecht weer boven de Atlantische Oceaan. De zon schijnt en het belooft een goede vlucht te gaan worden. Na enige tijd vliegen krijgen we het signaal dat we ons voor kunnen bereiden op de parabolen. We krijgen onze tafel met laptop aangereikt en gaan in de stoelen zitten. Goed om te weten: de laptoptafels zijn met riemen om onze benen heen vastgemaakt en de laptops zelf zitten met velcro (een soort über-klittenband) aan de tafel vast.
In totaal gaan we 31 parabolen maken tijdens deze vlucht. De eerste parabool hoeven we niets te doen, de volgende 25 is het de bedoeling verschillende taken uit te voeren, waaronder het spel, en de laatste vijf parabolen mogen we alles afdoen en vrij zweven. Ik zweef al bijna door alle vlinders in mijn buik en hoor de piloot aftellen. Daar is ‘ie dan, de eerste keer gewichtsloosheid! Ik krijg een grijns om mijn mond die de rest van de vlucht niet meer weg gaat. Het uitvoeren van de taken gaat best goed. Mijn laptop werkt prima en slechts een aantal keren werkt het spel niet helemaal lekker. In de pauzes tussen de parabolen wordt goed voor ons gezorgd: we krijgen water en eten en de arts loopt af en aan om te checken of we ons nog goed voelen.
Na het harde werken is het dan eindelijk tijd voor free floating in gewichtsloze toestand. In één woord: wauw! Ik voelde me echt intens gelukkig. Gewichtsloosheid betekent loslaten. Onder, boven, links, rechts, het heeft geen betekenis meer. Bewegingen maken heeft geen zin, je komt niet vooruit, tenzij je je ergens tegen afzet. Twee parabolen krijg ik de kans helemaal vrij te zweven, twee parabolen deels en één breng ik door aan het vliegtuigraam. Hier geniet ik van het bizarre uitzicht, gecreëerd door het vliegtuig dat bijna steil omhoog en omlaag gaat. En dan, na een aantal uren, is het voorbij. Wat was dit bijzonder en wat ben ik dankbaar dat ik dit heb mogen meemaken! En onthoud: dromen kunnen werkelijkheid worden!
Wat is een paraboolvlucht?
Met een paraboolvlucht is het mogelijk om een toestand van gewichtsloosheid te creëren. Dat wordt gedaan door met een vliegtuig een paraboolbaan te vliegen. Het vliegtuig gaat steil omhoog en vervolgens steil omlaag. In dat proces ontstaat hypergravity (hierin ervaar je bijna twee keer zoveel zwaartekracht dan normaal) en microgravity (gewichtsloosheid).