Universiteit breidt samenwerking met Mexico uit
Een delegatie van de Universiteit Leiden bezocht van 21 tot en met 26 oktober Mexico om samenwerking met universiteiten en wetenschapsfinanciers in dat land op te zetten, te bestendigen en uit te breiden. Rector magnificus Carel Stolker durft al van een succes te spreken.
Met enkele zwierige handtekeningen en stevige handdrukken was het beklonken: rector magnificus Carel Stolker tekende op maandag 23 oktober een overeenkomst met de Universidad Autónoma de México (UNAM) in Mexico-Stad. Met maar liefst 342 duizend studenten is dit de allergrootste universiteit van het Noord-Amerikaanse land en tevens nummer 1 op de nationale ranglijsten. De universiteiten spreken de wens uit om nog meer samen te werken, bijvoorbeeld op het gebied van studentenuitwisseling en wetenschappelijk onderzoek.
Instituten van wereldklasse
En zo volgden er die dagen meer overeenkomsten met Mexicaanse onderzoeksinstituten. Dezelfde maandag tekende Stolker ook een overeenkomst met de Universidad Autónoma Metropolitana (UAM) en het Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropologia Social (CIESAS). Op dinsdag en woensdag volgden El Colegio de México (COLMEX), een instituut van wereldklasse op het gebied van de sociale wetenschappen en geesteswetenschappen, de Universidad Iberoamericana (IBERO) en de Beneméria Universidad Autónoma de Puebla (BUAP). Het zijn stuk voor stuk cruciale overeenkomsten voor verdere samenwerking, en vaak de formalisering van jarenlange informele banden.
Daarnaast is de Universiteit Leiden een zeer belangrijk partnerschap aangegaan met CONACyT. Dat is de belangrijkste Mexicaanse wetenschapsfinancier, een beetje vergelijkbaar met de Nederlandse NWO. Zo wordt het mogelijk voor Mexicaanse promovendi om beurzen aan te vragen waarmee zij in Leiden hun promotieonderzoek kunnen doen. Ieder jaar zal er een call zijn voor geïnteresseerde Mexicanen. De ondertekening vond plaats in de Nederlandse residentie in Mexico, in het bijzijn van ambassadeur Margriet Leemhuis.
Waarom Mexico?
‘Latijns-Amerika is sinds 2014 één van de focusgebieden van de Universiteit Leiden, samen met Indonesië en China’, zegt Marianne Wiesebron, regiocoördinator Latijns-Amerika en organisator van de reis. ‘We hebben van oudsher veel kennis in huis over de regio. Leidse archeologen en taalwetenschappers weten bijvoorbeeld veel over de inheemse culturen en talen van het continent. Maar ook op het gebied van sociale wetenschappen, geneeskunde en natuurwetenschappen hebben we baat bij een verdere uitwisseling met de regio. Vandaar dat we in voorgaande jaren soortgelijke bezoeken hebben gebracht aan Brazilië en Chili.’
‘We zien dat Mexico zich de laatste tijd steeds meer afkeert van haar belangrijkste economische partner, de Verenigde Staten,’ zegt Wiesebron. ‘Dat is een vervelende politieke situatie, maar tegelijkertijd ook een gouden kans voor de Europese Unie en Nederland om de samenwerking met het Midden-Amerikaanse land te verbeteren. Met de komst van deze delegatie laten we zien hoe belangrijk we deze samenwerking vinden.’
Concrete invulling
Leidse wetenschappers van bijna alle faculteiten vergezelden de rector op de reis naar Mexico. Ieder heeft daarvoor zijn eigen beweegredenen, maar één ding hebben ze gemeen: de overeenkomsten maken voor hen de weg vrij voor concrete projecten op het gebied van onderzoek en onderwijs, of ze nou bij de faculteit Archeologie werken of bij Governance and Global Affairs.
‘Ik hoop een studentenuitwisselingsprogramma op te zetten tussen de faculteiten Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden en de UNAM,’ zei een enthousiaste Edmund Amann, hoogleraar Braziliëstudies. Een van zijn Mexicaanse oud-promovendi heeft de beide faculteiten met elkaar in contact gebracht. ‘Het is daarbij heel welkom dat we nu een overkoepelende overeenkomst hebben, getekend door de rectoren van de beide universiteiten.
Van forensische analyses tot taalkunde
Ook hoogleraar Moleculaire celbiologie Herman Spaink heeft goede hoop op concrete samenwerkingsprojecten in de nabije toekomst. Hij bracht onder meer een bezoek aan het forensisch instituut van Mexico-Stad, een onderzoeksfaciliteit die jaarlijks maar liefst 5000 sterfgevallen analyseert. Spaink: ‘Zij zijn van de grote aantallen, terwijl de forensische experts in Leiden slechts enkele keren per jaar worden ingeschakeld voor zeer moeilijk oplosbare zaken. Ik heb met het Mexicaanse forensisch instituut afgesproken dat we gaan kijken hoe we van elkaar kunnen leren. Zo zouden zij bijvoorbeeld veel baat kunnen hebben bij onze sequencing techniek, waarmee we razendsnel grote hoeveelheden DNA in kaart kunnen brengen.’
Ook op tal van andere terreinen zijn stappen gezet naar meer samenwerking met Mexico. Of het nu gaat over de bestudering van inheemse talen (Niels Schiller), sociologie en urban studies (Daniela Vicherat Mattar) of Mexicaanse geschiedenis (Randal Sheppard): iedere wetenschapper werd hartelijk ontvangen op een van de Mexicaanse instituten. Jacobijn Gussekloo en Andrea Evers gaven op het UAM een symposium over het placebo-effect en gezond ouder worden. Er kwamen zo'n honderd studenten en medewerkers op af. Evers: 'Juist zo'n inhoudelijke insteek leidt gemakkelijk tot samenwerking, omdat onze Mexicaanse collega's direct zien waar we elkaar kunnen versterken.'
Alumni in het zonnetje
De reis bood tegelijkertijd een mooie gelegenheid om de banden aan te halen met Mexicaanse alumni die in Leiden hebben gestudeerd. Tijdens het alumni-event op 23 oktober kwamen zo’n dertig alumni bij elkaar in Mexico-Stad. Enkelen hadden er zelfs een binnenlandse vlucht voor over om erbij te kunnen zijn. Na Brazilië levert Mexico de meeste Latijns-Amerikaanse uitwisselingsstudenten aan Leiden, en inmiddels staan er dan ook al zo’n 200 Mexicaanse alumni geregistreerd. Een groot deel daarvan werkt inmiddels weer in Mexico. Daarnaast was er ook een aantal Nederlandse alumni die inmiddels in Mexico wonen.
‘Het is geweldig dat er zoveel animo voor is,’ zei Carel Stolker. ‘Ik ben er vier jaar geleden bewust mee begonnen om tijdens mijn internationale reizen contact te leggen met alumni en de plaatselijke ambassades. En dat werkt: je ziet dat veel alumni het fantastisch vinden om elkaar te zien. Leiden is echt een stuk van een gedeelde geschiedenis voor ze. Dat stralen ze ook weer uit naar hun vrienden en familie. Enthousiaste alumni zijn de beste ambassadeurs die een universiteit zich kan wensen, dus het is niet meer dan logisch dat we af en toe een avond als deze voor ze organiseren.’
Succes plus bijvangst
Al is de reis door Mexico nog niet voorbij, toch durft Stolker al van een succes te spreken. De Mexicaanse universiteiten bleken niet alleen zeer bereid om de Leidse delegatie te ontvangen, zij riepen ook op tot snelle, concrete actie. Zo brak de rector van UNAM bijvoorbeeld een lans voor meer studentenuitwisselingen en promotieplekken voor Mexicanen in Leiden. Stolker: ‘Dat heeft ook te maken met de goede wereldwijde reputatie van de Universiteit Leiden.’ De reis toont ook aan hoe belangrijk het is dat er wetenschappers mee gaan uit het land waar je op bezoek gaat. Zo waren de archeologen Genner Llanes Ortiz en Iván Rivera Guzmán waardevol in hun rol als toergidsen op de ruïnes van Teotihuacan, voor de komst van Columbus de grootste stad van Meso-Amerika. Maar vooral in het contact met de Mexicaanse universiteiten bleken de Mexicaanse wetenschappers van onschatbare waarde.
Stolker roemt daarnaast de ‘bijvangst’ van de Mexico-reis. ‘Ik maak deze reizen altijd met een groep van onze wetenschappers, jong en oud, en bij voorkeur heel divers en internationaal samengesteld. En je ziet wat zo’n reis dan met ze doet. De sfeer is goed en er wordt onderling veel gesproken over elkaars werkterrein. Regelmatig vinden ze raakvlakken tussen die verschillende onderwerpen, vaak over de faculteitsgrenzen heen. Er ontstaan zo altijd weer verrassende combinaties die je als bestuurder simpelweg niet bedenkt.’ En zo komt de reis niet alleen de internationale samenwerking ten goede, maar ook die binnen de universiteit zelf.