Michel Orrit ontvangt Spinozaprijs in Koninklijke Schouwburg
Op 12 september heeft Michel Orrit zijn Spinozaprijs in ontvangst genomen uit handen van OCW staatssecretaris Sander Dekker in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Met de prijs is een premie gemoeid van 2,5 miljoen euro, die vrij is te besteden aan wetenschappelijk onderzoek naar keuze, en het felbegeerde Spinozabeeldje. Orrit deelt de eer met Eveline Crone (ook Universiteit Leiden) en Albert Heck en Alexander van Oudenaarden van de Universiteit Utrecht.
Orrit bestudeert de wisselwerking van licht met organische gecondenseerde materie. Hij ontwikkelde een geavanceerde techniek om met laserlicht van specifieke golflengten moleculen te laten oplichten (fluoresceren), zodat hij ze individueel kan waarnemen. Hiermee legde Orrit de basis voor het vakgebied single-molecule optica.
Grondlegger
Eind jaren tachtig kwam hij op het idee dat je met fluorescentie afzonderlijke moleculen moet kunnen onderscheiden. Het leek toen nog fysisch onmogelijk om zulke kleine deeltjes af te beelden. De Amerikaanse onderzoeker William Moerner publiceerde in 1989 een artikel waarin hij melding deed van de eerste meting van lichtabsorptie van een afzonderlijk molecuul. Dat was een precaire meting met heel veel ruis erin. Orrit slaagde er een jaar later in om fluorescentie van één molecuul te meten met veel betere meetresultaten dan die van Moerner, via een conceptueel eenvoudige methode. Zijn methode werd dan ook snel de standaardtechniek voor het meten aan afzonderlijke moleculen en hielp nieuwe vakgebieden op weg zoals single-molecule fluorescentie en single-molecule spectroscopie. Toen Moerner in 2014 een gedeelde Nobelprijs voor de Chemie kreeg, werd in de motivatie voor deze prijs het werk van Orrit nadrukkelijk vermeld. Volgens Moerner had Orrit zeker gedeeld in de prijs als die aan vier mensen toegekend had kunnen worden—maar dat staan de statuten van het Nobelprijscomité niet toe.
Genoom
Single-molecule optica kent tal van toepassingen. Een spectaculair voorbeeld is een techniek waarmee tegenwoordig voor minder dan duizend euro in een middag tijd het genoom van een levend wezen kan worden ontrafeld. Dat kostte eerder veel meer tijd en miljoenen euro’s. Inmiddels kan Orrit nanodeeltjes en moleculen ook zonder fluorescentie lokaliseren. Zijn onderzoek helpt om de fysische en chemische processen in levende materie te ontrafelen en kan vruchtbaar zijn bij het opsporen van de oorzaak van ingrijpende ziektes als alzheimer en ebola.
Meer weten
Klik hier voor een interview met Orrit na de bekendmaking van de Spinozaprijs 2017.
Je kunt hier meer lezen over Orrits onderzoek.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of
