Marc Baggelaar promoveert cum laude op lichaamseigen marihuana
Marc Baggelaar van het Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek is op donderdag 6 april cum laude gepromoveerd. Zijn proefschrift over het endocannabinoïde systeem in de hersenen is volgens de jury zeer omvangrijk en kwalitatief hoogstaand. ‘Een zeer getalenteerde jonge wetenschapper, die zeker tot de top-5% hoort.’
Fundamenteel én toepasbaar
Het proefschrift van Baggelaar is zowel fundamenteel als toepasbaar. Hij ontwierp en maakte stoffen waarmee hij de werking van diacylglycerol lipases kon bestuderen en beïnvloeden. Dat zijn eiwitten die het endocannabinoïde 2-AG (arachidonoylglycerol) produceren. Deze endocannabinoïde heeft dezelfde werking als THC, de actieve component in marihuana: het activeert de cannabinoïde CB1 receptor in de hersenen. Het beïnvloeden van de werking van deze receptor is veelbelovend in de medicijnontwikkeling, bijvoorbeeld voor obesitas en diabetes.
De rol van lichaamseigen marihuana
Het brein produceert nog een ander soort lichaamseigen marihuana, namelijk anandamide. Wat de rol van beide stoffen precies is, is niet duidelijk. Omdat dit begrip essentieel is voor medicijnontwikkeling, keek Baggelaar naar welke endocannibinoïden precies verantwoordelijk zijn voor de verschillende biologische processen. Hieronder vallen de regulatie van de eetlust, pijnsensatie, geheugen en angsten. Meer inzicht in de werking van deze processen kan leiden naar alternatieven voor bestaande remmers van de cannabinoïde CB1 receptor in de hersenen. Die werken namelijk uitstekend tegen zwaar overgewicht en diabetes type 2, maar hebben als groot nadeel dat ze suïcidale bijwerkingen hebben.
Chemische gereedschapskist
Om een biologisch systeem zoals het endocannabinoïde systeem goed te kunnen bestuderen zijn chemische gereedschappen van cruciaal belang; gereedschappen die voorheen ontbraken. In de Molecular Physiology groep van Mario van der Stelt heeft Baggelaar een nieuwe gereedschappen en methodes ontwikkeld om de activiteit van diacylglycerol lipases te meten. Hiermee kunnen hij en collega’s de regulering van lichaamseigen marihuana beter bestuderen. Met deze nieuwe methodes heeft Baggelaar nieuwe remmers voor diacylglycerol lipase geïdentificeerd en geoptimaliseerd. De ontdekking van deze remmers is van groot belang voor neurowetenschappelijk onderzoek en het endocannabinoïde onderzoeksveld in het bijzonder. Deze studies kunnen leiden tot meer inzicht in de exacte werking van het endocannabinoïde systeem en leiden tot nieuwe geneesmiddelen.
Vol lof
Promotor Hermen Overkleeft is dan ook vol lof over Baggelaar: ‘Naast zijn enorme publicatiereeks, is Marc sociaal en heeft hij het voortouw genomen in verschillende samenwerkingen met experts in binnen- en buitenland. Als eerste promovendus in de groep van Mario van der Stelt heeft hij de basis gelegd voor de technologieën die zijn opvolgers nu gebruiken. Wat ik knap vind, is dat hij zich in korte tijd heeft weten te ontwikkelen van een uitmuntend organisch chemicus naar een veelzijdig chemisch bioloog met oog voor detail. Bovendien heeft hij een uitzonderlijk probleemoplossend vermogen: met zijn creatieve denkwijze heeft hij zelfstandig originele moleculen en concepten ontwikkeld.’
Voortgaand onderzoek
In de Molecular Physiology groep van Mario van der Stelt wordt momenteel gewerkt aan de verdere ontwikkeling en toepassing van deze gereedschappen om de rol van lichaamseigen marijuana beter te begrijpen. Meer inzicht in de exacte werking van het endocannabinoïde systeem kan leiden tot therapeutiche strategiën zonder ernstige psychatrische bijwerkingen. Aan het eind van de zomer zet Marc Baggelaar zijn onderzoek in de chemische biologie voort als Marie Curie fellow in het lab van prof. dr. E. Tate bij Imperial College Londen.