Leren van teksten
Dankzij het internet halen leerlingen eenvoudiger informatie uit meerdere teksten dan voorheen. Er is daardoor wel veel meer toegang tot foutieve informatie. Het is daarom belangrijker dan ooit te voren om te kijken naar de processen die plaatsvinden wanneer incorrecte kennis aangepast moet worden. Katinka Beker – Onderwijsstudies, Pedagogische Wetenschappen – ontwikkelde in haar proefschrift nieuwe manieren die inzichten geven in deze leesprocessen die ten grondslag liggen aan leren van (meerdere) teksten. Promotie 2 maart.
Nieuw onderzoeksparadigma
Uit eerder onderzoek blijkt dat het activeren van eerder gelezen informatie en achtergrondkennis tijdens het lezen belangrijk is bij het leren van teksten. Door het nieuw onderzoeksparadigma van Katinka Beker toe te passen, kan op subtiele wijze onderzocht worden of informatie uit eerder gelezen teksten of achtergrondkennis ook actief is tijdens het lezen van nieuwe teksten:
“Met het paradigma heb ik ontdekt dat kinderen in groep 6 al spontaan informatie uit een eerder gelezen tekst activeren als ze een nieuwe tekst lezen over hetzelfde onderwerp. De leerlingen lazen eerst een tekst over de ‘rulver’, een bruin fantasiedier, die in de winter van kleur verandert. Vervolgens bleek dat deze informatie spontaan geactiveerd werd tijdens het lezen van een andere tekst over diezelfde rulver. In die tekst zagen ze namelijk iets geks: de rulver is bruin, maar toch moeilijk te zien in de witte sneeuw. Ze konden dit alleen maar begrijpen door een verband te leggen met de eerste tekst.”, aldus Katinka Beker.
Verbanden tussen teksten
Dit lijkt vanzelfsprekend, maar omdat kinderen van die leeftijd beginnende lezers zijn, is het indrukwekkend dat ze zonder expliciete instructie al verbanden lijken te leggen tussen verschillende teksten. Met deze studie is een eerste stap gezet in het onderzoeken van dit soort processen. Het onderzoeksparadigma kan in toekomstig onderzoek gebruikt worden om meer inzicht te krijgen in de situaties waarin lezers wel of niet informatie uit meerdere teksten integreren.
Startpunt voor de toekomst
Het onderwijs moet leerlingen voorbereiden, zodat ze in de toekomst goed met informatie uit meerdere (digitale) bronnen om de voeten kunnen. Er bestaan echter weinig theorieën die de processen beschrijven die betrokken zijn bij het leren van teksten. Samen met haar collega’s heeft Katinka Beker verschillende theoretische modellen en inzichten uit de literatuur met elkaar verbonden om daar meer inzicht in te krijgen. Dit maakt het eenvoudiger om te bedenken hoe kinderen en jongvolwassenen geholpen kunnen worden bij het leren van teksten. “Mijn proefschrift vormt een startpunt voor toekomstige onderzoekers om mooie ontdekkingen te gaan doen.”
Download de samenvatting "Learning from texts: Extending and revising knowledge"