Anime als bron van menselijke kennis
Japanse tekenfilms zijn vaak schitterend om te zien. Minder bekend is dat anime vaak ook een politieke boodschap in zich draagt. Mari Nakamura onderzocht het. Promotie op 14 maart.
Wat heb je onderzocht?
'Ik heb animatiefilms – in het bijzonder Japanse anime – onderzocht als een alternatieve bron om het politiek gedachtegoed te bestuderen. Ik heb op een theoretische en empirische manier bekeken of niet-Westerse en niet-tekstuele bronnen zoals anime een alternatief kunnen zijn voor de bestaande mainstream methoden om politiek te bestuderen.'
Wat heb je gevonden?
'Anime blijkt bruikbaar als bron om belangrijke politicologische ideeën te onderzoeken, omdat het bekende filosofische concepten op een nieuwe manier belicht. Dat blijkt bijvoorbeeld uit mijn analyse van de series Time of Eve van regisseur Yasuhiro Yoshiura en Psycho-Pass van Gen Urobuchi. Bestaande ideeën over macht, dominantie en verzet van denkers als Fredric Jameson en Michel Foucault worden op een levendige en toegankelijke manier over het voetlicht gebracht.'
'Daarnaast laat de analyse zien dat anime ook nieuwe, originele argumenten creëert door gedachte-experimenten. Zo dragen de serie Evangelion van Hideaki Anno en de film Appleseed van Shinji Aramaki bij aan de denkoefeningen omtrent het begrip ‘emancipatie’, en betwisten ze bestaande opvattingen daarover van filosofen en sociale of politieke wetenschappers. Zo is de emancipatie van het individu in Evangelion het inbeelden van een andere ‘ik’, en in Appleseed het verwerpen van essentialistische ideeën over soorten zoals mensen of post-mensen.'
Waarom is het belangrijk om dit te weten?
'Het is een algemene aanname dat niet-Europese en niet-tekstuele vormen van gedachtevorming niets te maken hebben met ‘het gemeenschappelijke erfgoed van de mensheid’, zoals de Amerikaanse filosoof Francis Fukuyama schreef. Anime zou dan ook een frivole afleiding zijn van de filosofie of politicologie. Met mijn onderzoek laat ik zien dat filosofische argumentaties juist besproken, betwist en zelfs gevormd worden in animatiefilms. Hopelijk heb ik eraan bijgedragen dat anime gezien wordt als een belangrijke bron van menselijke kennis.'
Afbeelding: een still uit de serie Time of Eve.