Trump matigt toon nauwelijks in inaugural address
De kersverse Amerikaanse president Donald Trump hield op 20 januari zijn inaugurele rede. Zijn toespraak was weinig verzoenend en nam een loopje met de waarheid, menen verschillende Leidse wetenschappers. Een enkele hoogleraar is positiever: 'hij wil de strijd aanbinden met de radicale islam.'
Direct naar:
Sara Polak - universitair docent American Studies
Jaap de Jong – hoogleraar Journalistiek en Nieuwe Media
Willem van der Does – hoogleraar Klinische Psychologie
Peter Burger – universitair docent Mediastudies / Journalistiek en Nieuwe Media
Paul Cliteur - hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap
Giles Scott-Smith – hoogleraar Diplomatieke geschiedenis van Trans-Atlantische relaties sinds de Tweede Wereldoorlog
Sara Polak – universitair docent American Studies
'De inaugural address is een speech met een tamelijk vaste vorm, waarin de zojuist ingezworen president zijn visie uiteenzet en, meestal, probeert om de eenheid te herstellen na de verkiezingsstrijd. Inaugurele redes in het verleden hebben spreekwoordelijke frasen opgeleverd. Voorbeelden zijn: The only thing we have to fear is fear itself (Franklin D. Roosevelt, 1933) en Ask not what your country can do for you; ask what you can do for your country (John F. Kennedy, 1961).
Hiermee komt het discours en gedachtegoed van de alt-right aan de macht
Het opvallendste aan Donald Trumps inaugurele rede van afgelopen vrijdag is dat hij nauwelijks een handreiking bevatte naar degenen die niet op hem stemden – opmerkelijk voor een minderheidspresident, die drie miljoen stemmen minder kreeg dan zijn Democratische tegenstander Hillary Clinton. De toon was sowieso hard. Vanaf nu wordt het beleid in alles America First. Die slogan refereert aan de America First-beweging uit de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. Die beweging wilde dat de VS een vriendschapsverdrag zou sluiten met Nazi-Duitsland en had antisemitische trekken. Daarmee komt het discours en gedachtegoed van de alt-right, de verzameling van extreemrechtse en racistische groeperingen, aan de macht.'
Jaap de Jong – hoogleraar Journalistiek en Nieuwe Media
'Trumps speech was kort en agressief. Trump heeft de stijl van zijn tweets doorgezet in zijn inaugurele toespraak. In een korte rede, onderstreept met hamerende handgebaren en opgebouwd uit tientallen kleine en grote scherpe antitheses, maakt hij duidelijk dat het na een barre tijd vanaf nu is: America first. Hoe werkt dit nieuwe patriottisme? Na Obama’s poëzie klinkt nu het middenstandsrijm Buy American and hire American.
Trump reikt geen olijftak uit aan de grotere groep kiezers die voor Clinton en niet voor hem hebben gekozen
Trump reikt geen olijftak uit aan de grotere groep kiezers die voor Clinton en niet voor hem hebben gekozen. Ook geen olijftak voor de landen die hij eerder tegen de haren heeft ingestreken. Hij bedreigt het establishment: ‘When you open your heart to patriotism, there is no room for prejudice'. Trump typeert de huidige economische toestanden als een bloedbad en ook zijn oproep tot eenheid onder patriottistische vlag klinkt vervaarlijk strijdbaar: that whether we are black or brown or white, we all bleed the same red blood of patriots. De man die bekend is geworden om zijn ik-uitspraken, stelt zichzelf nu meer op de achtergrond en kiest in deze speech 3 keer voor ik, 4 keer voor God en 49 keer voor we. Het Opperwezen, hij en de vergeten Amerikanen gaan Amerika samen weer groot maken.'
Willem van der Does – hoogleraar Klinische Psychologie
'Vanuit psychologisch perspectief is de cruciale zin in Trump’s inauguratiespeech: This American carnage stops right here and stops right now. Zo won hij de verkiezingen. Angst aanwakkeren en zichzelf als de oplossing presenteren, om niet te zeggen, de verlosser. Angst is onze krachtigste drijfveer. Een politicus die erin slaagt deze emotie te versterken, vergroot de kans dat mensen bewust of onbewust op zoek gaan naar een sterke leider – en dus even minder belangstelling hebben voor kwesties als glazen plafonds.
Een politicus die erin slaagt de angst te versterken, vergroot de kans dat mensen bewust of onbewust op zoek gaan naar een sterke leider
Ondanks het feit dat Amerika er in allerlei opzichten beter voorstaat dan acht jaar geleden, is het Trump gelukt om zijn doemscenario en complottheorieën bij genoeg mensen binnen te laten komen. Nu tempert hij de angst: There should be no fear – we are protected, and we will always be protected. In die context moet ook deze zin begrepen worden: …radical Islamic terrorism, which we will eradicate completely…. Geen expert die dit mogelijk acht. Vrijwel niemand die dit hoort, denkt dat Trump het zelf gelooft. Is dat niet gevaarlijk, zo’n belangrijke belofte die je zeker niet waar zal maken? Wat hier belangrijker is dan de letterlijke boodschap is de ‘meta-boodschap’: uw veiligheid is mijn topprioriteit. Trump the salesman. Als het publiek angstig is, is de meta-boodschap wat aankomt.'
Peter Burger – universitair docent Mediastudies / Journalistiek en Nieuwe Media
'Bij zijn inaugurele rede, maar meer nog de dag erna, bleek opnieuw dat Trump een moeizame verhouding heeft met de nieuwsmedia en de feiten. Het applaus voor zijn speech was vrijdag amper verstorven, of de eerste factchecks verschenen al online, bij Politifact, Factcheck.org en The Fact-Checker van de Washington Post. Die checks laten zowel de kracht als de beperkingen zien van deze waakhonden van de macht. Alle drie voorzagen ze Trumps beweringen van relativerende cijfers. Zo is het niet waar dat de VS de eigen strijdkrachten krachteloos hebben gemaakt door legers van andere landen te steunen. Tegelijkertijd is het de vraag hoeveel impact factchecks hebben op het beleid of op de kiezers, als de president zelf iets anders beweert.
De pers zal wegen moeten vinden om hiermee om te gaan
Factchecks en feiten zijn politiek, bleek ook de dag na de inauguratie. Trumps woordvoerder Spicer bedreigde de pers, hield vol dat de menigte voor Trump’s inauguratie in Washington vrijdag de grootste was van alle inauguraties (quod non) en beantwoordde geen vragen. De pers zal nieuwe wegen moeten vinden om met deze vorm van mediamanagement om te gaan. Inzetten op onderzoeksjournalistiek is kostbaar, maar het kan een noodzaak zijn als een regering zo sterk het monopolie op de feiten claimt.'
Paul Cliteur - hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap
'In tegenstelling tot wat veel mensen denken aan universiteiten en in de kwaliteitskranten vond ik de inaugurele rede van Donald Trump in één opzicht ook wel hoopvol. Hij beloofde het islamitisch terrorisme te gaan bestrijden en hij heeft ook al eerder verklaard dat hij de strijd wil aanbinden met 'radicale islam'. Dat is een goede diagnose. Het gaat niet over 'islam', het gaat niet over 'de meeste moslims', maar het benoemt dat we een probleem hebben met 'de radicale islam'.
Obama faalde in het stellen van een diagnose en zijn beleid is een serie mislukkingen
Obama en Clinton hebben zich de afgelopen jaren beijverd om deze diagnose niet te stellen. Obama wilde alleen spreken van violent extremism. Hij faalde dus in het stellen van een goede diagnose en zijn beleid van de afgelopen jaren is een serie mislukkingen. Iedereen kan dat zien, alleen de jongetjes en meisjes van Harvard en Yale niet. Je moet vastgoedondernemer zijn om dat te zien. Toch wel een beetje gênant ook.'
Giles Scott-Smith – hoogleraar Diplomatieke geschiedenis van Trans-Atlantische relaties sinds de Tweede Wereldoorlog
'Donald Trump is in de afgelopen maanden vaak gekarakteriseerd als de president die een eind zal maken aan de naoorlogse periode van welwillende hegemonie: de bereidheid van de Verenigde Staten om een leidende rol te spelen in het wereldwijde bestuur, door een uitgebreid systeem van internationale organisaties die de normen bewaken en waarden uitdragen. Deze observaties blijken grotendeels juist. Trump toonde minachting voor jarenlange veiligheidsafspraken zoals de NAVO, en voor de eeuwenlange strijd van de VS voor een systeem van wereldwijd vrije handel. Deze opvattingen tekenden ook zijn inaugurele rede. Vanaf nu wordt het ‘America First’ in elk beleidsgebied.
Hopelijk zijn er meer gronden voor internationale samenwerking dan enkel een anti-islamitische kruistocht
Trump uitte in zijn toespraak niet als doel de VS simpelweg af te snijden van de rest van de wereld: We will seek friendship and goodwill with the nations of the world -- but we do so with the understanding that it is the right of all nations to put their own interests first. Dit is de taal van de realisten, waarbij het internationale systeem gebaseerd is op unieke nationale belangen, maar waar samenwerking op basis van specifieke, wederzijds overeengekomen doelen niet wordt uitgesloten. Daarentegen was er in de gehele toespraak maar één onderwerp waarover Trump een directe oproep tot samenwerking deed: We will reinforce old alliances and form new ones, and unite the civilized world against radical Islamic terrorism, which we will eradicate completely from the face of the Earth. Het is te hopen dat er meer constructieve gronden voor internationale samenwerking worden gevonden dan enkel een gemilitariseerde anti-islamitische kruistocht.'