Cleveringa-hoogleraar Liu weet hoe je ebola de baas wordt
Op donderdag 24 november gaf Joanne Liu een extra lezing over ebola in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Dat deed zij voorafgaand aan haar Cleveringa-oratie op 25 november.
Liu is sinds 2013 internationaal voorzitter van de organisatie Artsen zonder Grenzen (AzG), en in 2016-2017 is zij tevens Cleveringahoogleraar aan de Universiteit Leiden. Mede dankzij haar optreden werd de ebola-uitbraak in 2014 tot staan gebracht.
Geen ervaring met ebola
In een overvolle Bururmazaal luisterden meer dan 400 studenten en medewerkers van het LUMC en de Universiteit Leiden naar haar verhaal. Het was de grootste ebola-uitbraak ooit, vertelde Liu in haar lezing Ebola: pushed to the limits and beyond. Eerder waren er een aantal veel kleinere uitbraken in landen in Centraal-Afrika. Nu werden vooral Guinea, Sierra Leone en Liberia getroffen, landen in West-Afrika die geen ervaring hadden met ebola. AzG was betrokken bij de behandeling van ruim vijfduizend patiënten, meer dan een derde van alle vastgestelde gevallen van ebola.
Gebrek aan leiderschap
Ze vertelde over de fouten die er tijdens de epidemie gemaakt zijn, zoals wensdenken en vasthouden aan eerdere ervaringen. "De uitbraak werd lange tijd onderschat, omdat er in het verleden ook altijd vanzelf een einde aan kwam." En toen de epidemie er eenmaal was, waren er vrouwen die nergens medische begeleiding konden krijgen bij hun bevalling, omdat alle ziekenhuizen vol lagen met ebolapatiënten. "Sommige vrouwen verloren hierdoor hun kind", aldus Liu. "Er was er een gebrek aan leiderschap en politieke wil om de ebola-uitbraak voortvarend aan te pakken."
Ebolavaccin
AzG bleef herhaaldelijk aandacht vragen voor ebola tijdens de uitbraak. Op het hoogtepunt van de epidemie in september 2014 hield Liu tijdens de algemene vergadering van de Verenigde Naties een indringende toespraak. Ze hamerde op snelle acties omdat 'angst om zich heen grijpt, hulpverleners uitgeput zijn en de sterftecijfers elke drie weken verdubbelen'. Een nog experimenteel ebolavaccin werd versneld goedgekeurd en heeft waarschijnlijk vele levens gespaard.
"Het is belangrijk om goed op een mogelijk volgende uitbraak voorbereid te zijn door het trainen van medisch personeel", aldus Liu. Ook onderzoek naar de gevreesde virusziekte blijft hard nodig, want we weten nog lang niet alles. Onlangs bleek het sperma van een man die anderhalf jaar geleden van ebola was genezen nog steeds virusdeeltjes te bevatten.
Cleveringa
De Leidse rechterdecaan prof. Rudolph Cleveringa hield in november 1940 een protestrede aan de Universiteit Leiden omdat zijn joodse collega's door de Duitse bezetter ontslagen werden. Zijn moedige daad wordt sinds 1946 elk jaar door Leidse wetenschappers herdacht met Cleveringabijeenkomsten. Deze worden rond 26 november georganiseerd door het Leids Universiteits Fonds (LUF) in binnen- en buitenland. U vindt alle Cleveringabijeenkomsten op de website van het LUF.