Berichtgeving machtige politieke partijen eerder overgenomen
In haar proefschrift ‘How politics becomes news and news becomes politics’ geeft Luzia Helfer meer inzicht in beweegredenen van journalisten en politici om politiek nieuws ‘op te pakken’. Promotie op vrijdag 9 december.
Gemopper
Politici volgen de waan van de dag en hebben niet het algemeen belang voor ogen, zo luidt de algemene kritiek. Politieke berichtgeving kan tegelijkertijd vaak op hun gemopper rekenen. Journalisten zouden voornamelijk kiezen voor sensationele en conflictueuze berichtgeving over politiek en hierdoor een negatieve invloed hebben op de politiek en op de maatschappij. Maar is dit alles daadwerkelijk het geval? Welke criteria hanteren journalisten om politiek nieuws te selecteren? En wanneer reageren politici op berichtgeving? Communicatiewetenschapper en politicologe Luzia Helfer zocht het uit in haar proefschrift ‘How politics becomes news and news becomes politics’.
Ongrijpbare communicatie
Luzia Helfer: ‘Best lastig om die interactie tussen politici en verslaggevers in kaart te brengen. Zij communiceren immers met elkaar op tal van ‘ongrijpbare’ momenten : in de wandelgangen, via media, tijdens officiële gelegenheden, soms zelfs in privéomstandigheden. Tegelijkertijd worden beslissingen door journalisten (wel of niet overnemen) en politici (wel of niet reageren, en zo ja, hoe dan) achter de schermen genomen. Wie beïnvloedt wie? Ik heb daarom met beide groepen een experiment gedaan om te trachten erachter te komen.’
Experiment in Nederland en Zwitserland
Helfer bevroeg 67 verslaggevers die regelmatig over de vaderlandse Tweede Kamer berichten en 84 verslaggevers die over het Zwitserse parlement berichten. Aan beide groepen legde Helfer fictieve berichten voor met de vraag of zij op basis hiervan nieuwsberichten zouden maken. Een vergelijkbaar experiment werd gedaan met politici – 30 landelijke politici in Nederland en 50 in Zwitserland – met de vraag of zij een getoond mediabericht ter sprake zouden brengen tijdens een fractievergadering of er zelfs een politieke actie op zouden ondernemen, zoals een Kamervraag stellen.
Vergelijkbare criteria voor journalisten
De resultaten tonen onder meer dat journalisten uit beide landen in hun selectie vergelijkbare criteria hanteren. Een partij met meer politieke macht maakt meer kans op berichtgeving. Indien een partij opeens over een onverwacht onderwerp bericht, dan vinden journalisten dat interessant.
Afwijkende criteria voor politici
Voor politici zijn andere criteria bepalend. Nederlandse politici zijn geneigd alleen op een onderwerp dat binnen hun specialisatie valt, politieke acties te ondernemen. Voor hun Zwitserse collega’s staat een onderwerp dat tot het partijprogramma hoort centraal. Politici reageren – niet verrassend – vaker op negatieve dan positieve berichten. De identiteit van de krant die het nieuws publiceert en de meer genuanceerde aspecten van de inhoud hebben daarbij nauwelijks invloed.
Het samenspel van politiek en media is vaak becommentarieerd maar journalisten en politici worden nauwelijks in één onderzoek ondervraagd. Dit onderzoek levert een belangrijke toevoeging aan de bestaande literatuur over de wisselwerking tussen journalisten en politici.
Het onderzoek van Luzia Helfer kwam mede tot stand dankzij een NWO-financiering uit de Vernieuwingsimpuls.
Oorspronkelijk komt Luzia Helfer uit Bern, Zwitserland. Naast haar studie deed zij praktische ervaring op als journaliste bij een Zwitserse krant en tijdens stages bij een marktonderzoeksbureau en een televisienetwerk. Helfer is inmiddels docent aan de Universiteit van Amsterdam.