Anti-establishment-retoriek hielp Trump bij overwinning
Nog geen jaar geleden gaf niemand een cent voor de kansen van Donald Trump in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Nu wordt hij president van de Verenigde Staten. Hoogleraar Journalistiek en Nieuwe Media Jaap de Jong legt uit welke retorische kwaliteiten Trump zover brachten.
Maximale afstand tot 'politieke kliek'
‘Donald Trump heeft de gave van de simpele, klare taal’, zegt De Jong. ‘Hij spreekt in ultrakorte zinnen met een zware lading. Put Clinton in jail. She’s bad. She’s really bad. Trump is eindeloos bezig te beschuldigen en te beledigen, en speelt het spel keihard. Zijn strategie is om een maximale afstand te creëren tot de huidige “politieke kliek”. Clinton kan dat niet doen, zij hoort tot die “kliek”. De taal waarvan Trump zich bedient is platter dan we gewend zijn in de presidentsverkiezingen, agressiever ook. Hij praat zonder schroom alsof hij met mannen onder elkaar is en stelt zich op als een supermacho.
Trump schetst somber beeld
’Trump schetst een zeer somber beeld van het land. De oorlogen waar de Amerikanen zich in hebben gemengd zijn op zijn best op niets uitgelopen, er zijn geen overtuigende plannen om IS te vernietigen, de economische verdragen die zijn gesloten deugen niet en de bondgenoten betalen te weinig voor de hulp die Amerika hen biedt. Hij spreekt op deze manier de mensen aan die niet tevreden zijn. En die kunnen denken: onder de democraten is het alleen maar bergafwaarts gegaan, misschien is Trump wel een goed alternatief.’
Elke slag winnen
‘Eerder in de campagne serveerde Trump zijn mede-Republikeinse kandidaat Jeb Bush af door hem low energy, een gebrek aan energie, toe te dichten. Toen Bush na enige tijd in het geweer kwam, zei Trump: hé, hé, eindelijk energie. Het is heel moeilijk om dat te pareren. Hij wil met de intimiderende communicatiestijl van het schoolplein elke slag winnen, een voor een.’
Change-kaart niet voor democraten
‘Clinton heeft zo nu en dan wel succesvol van zich af gebeten. “Stop whining", zei ze tegen Trump. "Je kunt niet tegen je verlies. Als je een rechter tegen je krijgt, deugt het rechtssysteem niet, als je de verkiezingen verliest, deugt het kiessysteem niet.” Dat was heel sterk van haar. Een nadeel dat ze heeft is dat ze de change-kaart niet kan spelen. Trump wel. De democraten hebben lang in het Witte Huis gezeteld maar hun beloften niet waar kunnen maken. Obama ook niet, mede doordat de Republikeinen veel van zijn plannen hebben getorpedeerd.'
Meer disruptie
‘We zien meer disruptieve tijden, waarin normale regels van het spel en politieke communicatie niet meer lijken te gelden’, zegt De Jong. ‘Neem de Filipijnen waar Rodrigo Duterte tot president is gekozen. Daar worden mensen pardoes doodgeschoten omdat ze iets met drugs te maken zouden hebben…’
In Thailand koos de bevolking medio 2016 voor een grondwetswijziging waarin democratie een kleinere rol speelt dan voorheen en de militairen de macht houden via de (niet gekozen) senaat. En in Turkije stemt de bevolking naar verwachting volgend jaar gestemd vóór een grondwetswijziging die leidt tot meer macht voor de president.
(CH)