Bedreigd erfgoed op de Cariben
Bij verlies van cultureel erfgoed denk je al snel aan de vernielingen in het Midden-Oosten. Maar in de Cariben zijn het vooral natuurlijke bedreigingen zoals kusterosie en economisch ingegeven ingrepen door de mens die funest zijn voor het natuurlijk en cultureel erfgoed. Op Bonaire vindt over deze problematiek een bijzondere conferentie plaats.
Kusterosie en klimaatverandering
Hoogleraar Archeologie van het Caribische gebied, Corinne Hofman, loopt in haar werk regelmatig aan tegen bedreigde archeologische vindplaatsen. Door de klimaatverandering komen in de Cariben steeds meer natuurrampen voor, zoals tropische stormen en orkanen. Bijgevolg nemen kustafslag en erosie sterk toe. Deze verschijnselen zijn een bedreiging voor de aan de kust gelegen archeologische vindplaatsen. En dan zijn er nog de economisch ingegeven bedreigingen als de aanleg van bungalowparken, golfbanen en vliegvelden voor toeristen, en grootschalige zandwinning.
Geopolitieke diversiteit
Een deel van de eilanden in de Cariben valt onder Frans, Amerikaans of Nederlands gezag. Maar er liggen ook diverse zelfstandige eilandstaatjes waar Hofman c.s. momenteel archeologisch onderzoek doen. Zoals de Dominicaanse Republiek, St. Lucia, Grenada en St. Vincent. Ze kent de plaatsen waar het mis dreigt te gaan. Op de afbeelding bovenaan is bijvoorbeeld te zien dat de kustlijn bij Morel op het eiland Guadeloupe in de loop van 45 jaar 30 tot 40 meter is opgeschoven tot vlakbij een archeologische vindplaats van een vroegere nederzetting.
Nederland zou meer kunnen doen
De diversiteit aan staatsvormen maakt het lastig de bedreigingen alleen al efficiënt aan te kaarten. ‘De Fransen doen best veel’, zegt Hofman vanuit de Cariben, ‘Nederland zou meer kunnen doen.’ Ze wijst erop dat Aruba, Curaçao en Sint Maarten zelfstandige landen zijn binnen het Koninkrijk der Nederlanden en Saba, Sint Eustatius en Bonaire zelfs buitengewone gemeenten. Een probleem is dat deze eilanden niet de financiële middelen hebben om zelf iets te doen.
Multidisciplinaire conferentie
Van 18 tot 21 oktober vindt op Bonaire een grote conferentie plaats, georganiseerd door TNO in samenwerking met de non-profit Stichting Planet Earth - via het programma Earth Dynamics - en het ERC-Synergy project NEXUS1492. Daar komt een groep van onder anderen mariene biologen, geologen, ecologen, en archeologen uit de hele wereld samen met vertegenwoordigers uit Nederland en van de lokale overheden. ‘Het is voor de eerste keer dat Nederland een dergelijke conferentie op de eilanden organiseert’, zegt Hofman. ‘Dat die daar plaatsvindt is essentieel zodat de deelnemers met eigen ogen kunnen aanschouwen waar het om gaat. Mijn doel is om vanuit NEXUS1492 te belichten wat de invloed van de mens op de omgeving is geweest in de Cariben, vanaf het eerste moment van bewoning door indiaanse gemeenschappen rond 6000 v. Chr tot aan de komst van de Europeanen. Daarnaast richten we ons ook op de huidige bedreiging van het cultureel erfgoed door natuurrampen of menselijk ingrijpen.’
schiedenis helpt om erfgoed te beschermen.
Zonder behoud en beheer van erfgoed geen kennis van het verleden
‘In ons project’, legt Hofman uit, ‘zijn we bezig om via de archeologie de levenswijze van de oorspronkelijke indiaanse bevolking in kaart te brengen. Via de conferentie willen we de aandacht vestigen op het belang van het behoud van het met name aan de kusten gelegen erfgoed. Vanaf het begin van mijn carrière als archeoloog, heb ik ernaar gestreefd om me, naast mijn wetenschappelijk onderzoek, in te zetten voor het behoud en bescherming van het cultureel-archeologisch erfgoed. Want dat is cruciaal om het verleden te (re)construeren en hierover te kunnen vertellen aan de huidige en toekomstige generaties.’
(CH/CH)