Wat er echt gebeurt in de Nederlandse grensgebieden
In reactie op de vluchtelingencrisis en de aanslagen in Parijs en Brussel is de inzet van de Koninklijke Marechaussee (KMar) aan de binnengrenzen geïntensiveerd. De door de KMar uitgevoerde controles vallen onder de noemer van het Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV), de "Schengen-proof"-controles die mogen worden uitgevoerd in een zone van 20 km rondom de binnengrenzen met Duitsland en België.
In het licht van de recente gebeurtenissen wordt duidelijk veel waarde gehecht aan het MTV. Toch is er – hoewel het MTV al sinds 1994 bestaat - weinig bekend over de manier waarop het wordt toegepast en wat het in de praktijk oplevert. Het onderzoek 'Beslissen in Grensgebieden', dat 26 april 2016 verschijnt bij Boom Lemma Uitgevers, brengt daar verandering in.
Dit unieke onderzoek is uitgevoerd onder leiding van Maartje van der Woude, hoogleraar Rechtssociologie en universitair hoofddocent Straf- en Strafprocesrecht bij de Universiteit Leiden. Delen van het onderzoek werden mogelijk gemaakt door bijdragen van het Leids Universiteits Fonds en de Gratama Stichting. Volgens Van der Woude is het niet eerder voorgekomen dat de Koninklijke Marechaussee een onderzoeker zo lang en dicht bij de dagelijkse praktijk heeft toegelaten. 'Ik kreeg alle vrijheid om de gesprekken te voeren die ik wilde voeren. Het resultaat is een verhelderende en vooral eerlijke kijk op het dagelijks werk van de marechaussees.' Samen met twee aio’s – Jelmer Brouwer en Tim Dekkers, allebei Universiteit Leiden - heeft zij gedurende de periode november 2013 – maart 2015 meer dan 800 uur geobserveerd, tientallen marechaussees geïnterviewd, en meer dan 160 gecontroleerde burgers gesproken.
In het onderzoek wordt antwoord gegeven op vragen als: Welke personen en voertuigen worden er gecontroleerd en waarom? In welke mate is het MTV informatie-gestuurd? Hoe ver reiken de bevoegdheden van de marechaussee? Wat vinden burgers van het feit dat zij gestopt zijn en de wijze waarop ze door de marechaussee zijn behandeld? En, wat levert het MTV de samenleving nou eigenlijk op?
Het onderzoek laat onder meer zien dat er bij marechaussees uiteenlopende beelden lijken te bestaan over het doel exacte doel van het MTV en daarmee ook de doelgroepen die in het kader van het MTV interessant zijn. Ook onder gecontroleerde burgers bestaat er onduidelijkheid over het MTV. Hoewel men zich over het algemeen goed behandeld voelt, heeft een deel van de burgers vraagtekens over de reden van hun selectie. Het onderzoek toont voorts aan dat hoewel er binnen de KMar wordt gewerkt aan een omslag richting meer informatiegestuurd optreden, deze ontwikkeling ten tijde van het onderzoek nog niet de gewenste uitwerking leek te hebben.