5 vragen over pesten
Van slaapproblemen tot meer zelfmoordpogingen: de gevolgen van pesten kunnen groot zijn. Op de Landelijke Dag tegen Pesten (19 april) geeft de Leidse pedagoog Mitch van Geel recente inzichten uit onderzoek.
1. Wat voor de een pesten is, noemt de ander plagen. Wat is de wetenschappelijke definitie?
‘Het is een vorm van agressie waarbij een machtiger dader, of groep daders, een relatief zwakker persoon herhaaldelijk lastig valt. Pesten kan op fysieke manieren gebeuren, zoals slaan of iets van iemand afpakken, maar het kan ook verbaal zijn, zoals iemand uitschelden of belachelijk maken.'
2. Wat voor onderzoek doet u en wat zijn de recentste inzichten?
‘We hebben in Leiden de laatste jaren meerdere meta-analyses verricht waarin we tientallen internationale studies naar de gevolgen van pesten naast elkaar legden. Hieruit blijkt dat mensen die als kind gepest zijn significant meer denken aan zelfmoord en ook vaker dan gemiddeld pogingen hiertoe ondernemen. Ook blijkt dat gepeste mensen vaker slaapproblemen hebben en zichzelf beschadigen. Uit buitenlandse studies bleek dat zowel de gepesten als de dader vaker een wapen op zak dragen. Pesten is kortom een groot probleem, dat ernstige gevolgen kan hebben.’
3. Cyberpesten is een relatief nieuw fenomeen. Is dat net zo schadelijk als offline pesten?
‘Bij cyberpesten bleken de gepesten zelfs nog vaker suïcidegedachten te hebben. Waarom dat zo is weten we niet. Als ik een educated guess mag doen: slachtoffers kunnen vaker het denigrerende moment herleven omdat het online staat. En ze worden voor een groter publiek, voor hun gevoel mogelijk de hele wereld, vernederd.’
4. Hoe effectief zijn antipestprogramma’s op scholen?
‘Dat blijkt erg te verschillen. Sommige zijn effectief en anderen weer niet. De nieuwere pestprogramma’s geven hoopgevende resultaten. We doen nu op middelbare scholen onderzoek naar persoonlijkheidskenmerken van zowel daders als gepesten. Als we die weten kunnen we daar mogelijk behandelmethoden op aanpassen. Het onderzoek loopt nog, dus ik kan daar nog geen conclusies over presenteren.’
5. Welk advies zou u gepesten willen meegeven?
‘Praat erover, dat kan het begin van een oplossing zijn. Veel slachtoffers bevinden zich in een isolement omdat ze er niet over durven te praten. Mijn advies is: bespreek het met een ouder of leerkracht en bedenk samen een aanpak. Het gaat overigens lang niet alleen om kinderen. Ook volwassenen worden gepest, bijvoorbeeld op het werk. Hen adviseer ik het met een vertrouwenspersoon of leidinggevende te bespreken. Het is belangrijk dat de gepeste er niet alleen voor staat.’
Tekst: Linda van Putten