Het verdriet van Frankrijk
Alumnus Wilfred de Bruijn presenteert de nieuwe VPRO-serie Op Zoek naar Frankrijk. ‘Het land heeft alles om een succes te zijn, maar toch knaagt en schuurt het overal.’
Mishandeling
De in Leiden opgeleide kunsthistoricus kreeg landelijke bekendheid toen hij in 2013 in Parijs mishandeld werd omdat hij daar gearmd liep met zijn mannelijke partner. In de televisieoptredens die volgden, maakte hij indruk met zijn rake en gevatte analyses van Frankrijk. De mishandeling was een traumatische ervaring, maar de serie komt als een mooi geschenk, aldus De Bruijn.
Land onder hoogspanning
Het idee voor de reeks kwam van de VPRO. De programmamaker zocht nog een presentator en kwam begin 2015 bij hem langs in Parijs. De Bruijn: 'Urenlang spraken we over het land dat sinds de bloedige aanslagen in januari en november vorig jaar onder hoogspanning staat. Daarna hebben we samen het format ontwikkeld.' De aanslagen kwamen bovenop pijnlijke ontwikkelingen als een hoge werkloosheid, gefrustreerde boeren en ambtenaren, radicaliserende jongeren en een verscheurde politiek.
Waarden Republiek ver te zoeken
De Bruijn: ‘Dit mooie land heeft alles om een succes te zijn – van een hoogopgeleide bevolking tot grondstoffen - maar toch knaagt en schuurt het overal. Er is echt iets aan de hand. Het credo van de Republiek belooft Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap, maar die waarden zijn in de praktijk ver te zoeken.’ In interviews met jongeren uit de banlieu, boeren, filosofen en telgen uit de Franse elite, gaat hij op zoek naar het land achter de clichés.
Ongelukkig
Leven als een God in Frankrijk blijkt vooral te gelden voor de buitenlandse vakantievierders. Waarom Fransen zo ongelukkig zijn is het thema van de vierde aflevering. De Bruijn: ‘Fransen klagen constant en gebruiken veel kalmerende middelen. Dat is niet alleen mijn observatie of die van de VPRO; uit allerlei onderzoeken blijkt dat veel Fransen niet gelukkig zijn.’ Zo scoort Frankrijk slecht in het World Happiness Report en staat het met nummer 32 lager dan veel armere landen. ‘Fransen kunnen moeilijk omgaan met veranderingen’, is een van De Bruijns verklaringen. ‘Leidinggevenden zijn bijvoorbeeld vaak nog heel protoculair en procedureel, waardoor samenwerken moeizaam verloopt.’
Werk als kunsthistoricus
De Bruijn verhuisde in 2003 naar Parijs, drie jaar na zijn afstuderen in de kunstgeschiedenis. Hij is bibliothecaris bij de Fondation Custodia in Parijs. De instelling beheert de verzameling van Frits Lugt en geldt als een van de belangrijkste privécollectie tekeningen ter wereld. De collectie bevat onder andere werk van Rembrandt en Manet. Zijn televisiewerk is een tijdelijk uitstapje. ‘Ik heb geluk gehad en blijf dit werk doen bij de Fondation. Niet veel kunsthistorici vinden werk in de sector.’
Fascinerende rol kunst
Waarom koos hij voor de studie kunstgeschiedenis? ‘Tja, hoe kan ik dat goed uitleggen zonder dat het hoogdravend wordt. Ik kom helemaal niet uit een familie die iets met beeld doet. Ik verwonderde me altijd over het belang dat anderen aan kunst hechten. Onderbewust snapte ik dat wel, maar intellectueel nog niet. Ik denk dat ik daarom kunstgeschiedenis ben gaan studeren, na een mislukt avontuur in bedrijfskunde. De rol die kunst speelt in de samenleving heb ik altijd fascinerend gevonden. De studie beviel heel goed en de docenten waren fantastisch. Ik zoog alles in me op en specialiseerde me in architectuurgeschiedenis en klassieke archeologie, zoals villabouw in Pompeï.’
Fysieke fenomenen duiden
In hoeverre komt de studie nog van pas bij het maken van televisie? ‘Meer nog dan andere studies duid je non stop fysieke fenomenen met bronnenmateriaal. Je leert kritisch te kijken en daar verslag van te doen. Dat proces lijkt op het maken van televisie. Maar in de serie laten we ook veel over aan de kijker zodat deze zijn eigen oordeel kan vormen. Sommige beelden zijn vooral associatief, het is niet een lesje Frankrijk en we bouwen niet een heel discours op zoals je dat in de wetenschap wel doet. Voilà, dat is het verschil.'
Studententijd
‘Buitengewoon gelukkig’, zegt De Bruijn op de vraag hoe zijn studententijd was.‘Ik had een heel leuk studentenhuis in de Breestraat, boven café de Harmonie. Ik was naast mijn studie ook jarenlang vrijwilliger en bestuurslid bij het COC in Leiden en voelde me hier dus helemaal op mijn plaats. Met tranen in mijn ogen verliet ik in 2003 Leiden, ik vond het echt erg om de stad achter me te laten. Parijs was zo wezenlijk anders. De omgangsvormen tussen mensen zijn er anders, afstandelijker, en het vergt meer moeite dan in Nederland om nieuwe mensen te leren kennen.’
De VPRO serie 'Op Zoek naar Frankrijk' is te zien op NPO2, zondagavond 20:15
Interview in De Wereld Draait Door na de mishandeling:
Wie: Wilfred de Bruijn (1974)
Studie: Kunstgeschiedenis (1994-2000)
Vereniging: COC Leiden
Favoriete plek in Leiden: ‘De Hooglandse Kerk met die waanzinnig leeggeslagen ruimte binnenin. Ik heb daar mijn belijdenis gedaan. Op zondagochtend komt dat licht altijd zo mooi de kerk binnen.’
(LvP)