Lijmrecepten en het denkvermogen van de prehistorische mens
Hoe testen archeologen hun ideeën over de evolutie van het moderne brein? Veni-onderzoeker Geeske Langejans en onderzoeker Paul Kozowyk (Universiteit Leiden) gebruikten hiervoor lijmrecepten uit de prehistorie.
De onderzoekers bereidden verschillende prehistorische recepten voor lijm en testten de resultaten met behulp van moderne testmachines aan de TU Delft. Het maken van goede lijm bleek een precies werkje, waarvoor niet alleen kennis nodig was over de ingrediënten van lijm, maar ook over abstracte begrippen als mengbaarheid, kleefkracht en stugheid. Dat prehistorische mensen hier 70.000 jaar geleden al toe in staat waren, toont aan dat zij over een behoorlijk denkvermogen moeten hebben beschikt. Dit in PLOS ONE gepubliceerde onderzoek naar lijmrecepten uit de prehistorie maakt deel uit van het door NWO gefinancierde Veni-onderzoek dat Geeske Langejans momenteel uitvoert.
De juiste mix
Om gereedschap te vervaardigen werd in het stenen tijdperk lijm gebruikt die gemaakt was van boomhars en andere natuurlijke producten. Onderzoekers van de universiteiten van Leiden en Delft maakten prehistorische lijmrecepten na en ondervonden dat je hars inderdaad veel sterker kunt maken als je er andere ingrediënten aan toevoegt, mits je dit in exact de juiste hoeveelheden doet.
Lap shear & Impact
Het team testte de kracht van een aantal lijmsoorten op basis van boomhars, waaraan steeds verschillende hoeveelheden bijenwas en oker-additieven werden toegevoegd. In het lab van de Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek (TU Delft) werd de kracht van deze gerepliceerde lijmsoorten getest door de lijm uit elkaar te trekken (lap shear test) en door de lijm een slag toe te dienen (impact test). Het sterkste lijmrecept bleek te bestaan uit zeven delen hars, drie delen bijenwas en twee delen oker. Kleine veranderingen in de hoeveelheden hadden direct een negatief effect op de kracht van dit recept. Pure hars bleek zo breekbaar dat de lijm niets eens getest kon worden. Bovendien zijn de eigenschappen van natuurlijke boomhars deels afhankelijk van de locatie, het boomtype en de omgeving; de lijmrecepten dienen dus mee te veranderen. Door de sterkte van verschillende soorten lijm te testen laten de onderzoekers zien hoe nauw het maken van goede lijm luistert.
Dit onderzoek is gepubliceerd in in PLOS ONE. Uitgevoerd door archeologe en Veni-onderzoeker dr. Geeske Langejans en archeoloog Paul Kozowyk in samenwerking met dr. Hans Poulis (Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek TU Delft). Dit onderzoek maakt deel uit van Langejans’s Veni project: What’s in a plant? gefinancieerd door NWO