Babylonische priesters onderzocht met Sociale Netwerk Analyse
Bastian Still promoveert op 11 februari 2016 met een onderzoek naar Babylonische priesters. Hij toonde aan hoe het gebruik van moderne methodes kan leiden tot meer inzicht in een eeuwenoude beschaving.
Bastian Still is Assyrioloog. Hij bestudeert het oude Mesopotamië, waar rond 3000 v.Chr. één van de belangrijkste beschavingen opbloeide die aan de bron ligt van onze moderne wereld. Geografisch komt het gebied ongeveer overeen met het huidige Irak. Ook in de Oudheid was dit al een roerige zone waar veel gebeurtenissen plaatsvonden die de loop van de geschiedenis hebben beïnvloed.
50.000 kleitabletten
Babylonische priesters zijn het onderwerp van Still’s proefschrift. Hij onderzocht of deze priesters, die nauw verbonden waren aan de tempel en de daarbij horende reinheidsvoorschriften, geïdentificeerd konden worden als aparte sociale groep binnen de Nieuw-Babylonische samenleving (1e millennium v.Chr.). Het merendeel van de Babylonische kleitabletten (een duizelingwekkend aantal van 50.000 documenten) is namelijk geschreven door deze priesters en tempelschrijvers. Ons beeld van de Babylonische samenleving wordt dus sterk door hen getekend. Om het leven in Mesopotamië beter te begrijpen moeten we daarom hun priesters leren kennen.
Still heeft ontdekt dat de Babylonische priesters zeker een aparte sociale groep uitmaakten in de Nieuw-Babylonische samenleving rond 1500 v.Chr. Door zich te beroepen op hun betrekkingen met de tempel, rituele reinheid, landbezit, historisch bewustzijn en geletterdheid wisten ze zich duidelijke te onderscheiden van (en verheffen boven) de rest van de gemeenschap. Interessant is dat het huwelijkssysteem dat Still kon reconstrueren onmiskenbaar overeenkomt met hypergamie, tot nu toe bekend uit het Indiase kastenstelsel. Hypergamie wordt gekenmerkt door huwelijken tussen bruiden van lagere status met bruidegoms van hogere status. De Babylonische priesters incorporeerden de tempelhiërarchie in hun ideologie omtrent het huwelijk.
Sociale Netwerk Analyse
Om dit te ontdekken heeft Still de Babylonische spijkerschriftarchieven intensief bestudeerd en gecombineerd met Sociale Netwerk Analyse. Sociologische theorieën en antropologisch onderzoek met betrekking tot de historische kastensamenleving in India waren hem daarbij tot hulp. Duidelijk werd dat priesterfamilies de hoogste ambten bekleedden binnen religieuze en civiele instituties, en zichzelf beschouwden als de inheemse elite par excellence. Hierdoor wisten ze zowel hun eeuwenoude positie aan de top van de lokale samenleving, als hun superieure rituele reinheid te behouden.
Assyriologie is een traditionele en conservatieve studierichting. Still heeft echter aangetoond dat het vakgebied zich prima leent voor interdisciplinair onderzoek en de toepassing van vernieuwende theorieën en methoden. Verder onderzoek naar de Babylonische samenleving met behulp van Sociale Netwerk Analyse zou volgens hem zeker tot meer inzichten leiden.