Maartje van der Woude benoemd tot hoogleraar Rechtssociologie
Waarom en hoe komt bepaalde wet- en regelgeving tot stand en hoe wordt deze vervolgens in de praktijk toegepast? Welk effect heeft dit op individuen en de samenleving? Maartje van der Woude is per 1 januari benoemd tot hoogleraar Rechtssociologie en gaat zich richten op de empirische bestudering van de wisselwerking tussen recht en samenleving.
Als hoogleraar Rechtssociologie zal Maartje van der Woude werkzaam zijn aan het Van Vollenhoven Instituut, dat deel uitmaakt van het Instituut Metajuridica. Het betreft een facultaire leerstoel voor twee dagen in de week. Voor de overige dagen blijft zij als universitair hoofddocent Straf-en Strafprocesrecht verbonden aan het Instituut voor Strafrecht & Criminologie. Op 16 december 2016 om 16.00 uur aanvaardt zij haar benoeming officieel met het uitspreken van haar oratie.
Maartje van der Woude studeerde Nederlands Recht en Criminologie aan de Universiteit Leiden. In 2010 promoveerde ze aan deze universiteit op het proefschrift ‘Wetgeving in de Veiligheidscultuur’ waarin ze de totstandkoming van de Nederlandse anti-terrorismewetgeving analyseerde. Tijdens haar promotieonderzoek verbleef Van der Woude gedurende negen maanden aan het prestigieuze Center for the Study of Law & Society van de University of California in Berkeley. Daarnaast verbleef Maartje in 2014 gedurende 5 maanden als Visiting Scholar aan UC Hastings College of the Law in San Francisco. Ze zal vanaf het voorjaar van 2016 als Visiting Professor verbonden zijn aan de University of Maryland waar ze onderwijs zal verzorgen in de Law & Society Minor en waar ze zal gaan werken aan haar oratie.
Van der Woude is lid van de redactie van het tijdschrift PROCES, Tijdschrift voor Strafrechtspleging en vaste auteur van Tekst & Commentaar Strafrecht. Tevens maakt ze deel uit van de Board of Directors van het Crimmigration Control International Net of Studies (CINETS), van het bestuur van het Collaborative Research Network on Citizenship & Immigration van de Law and Society Association en is ze Rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Noord-Holland.
Een extern perspectief op het recht
Maartje van der Woude bekleedt de leeropdracht ‘Rechtssociologie’, hetgeen betekent dat ze zich in het bijzonder zal richten op de bestudering van de betekenis van het recht in de maatschappij in den brede. Van der Woude: “Anders dan het recht houdt de rechtssociologie zich niet bezig met het sec bestuderen van wat de letter van de wet is, of zou moeten zijn. Middels empirisch onderzoek in plaats van normatieve argumentatie bestudeert de rechtssociologie vragen over het recht. Vanwege dit externe toeschouwersperspectief waarbij het recht empirisch wordt bestudeerd als uitkomst van sociale verhoudingen ofwel juist wordt gekeken naar de sociale werking van het recht kan het rechtssociologisch perspectief een belangrijke rol spelen in maatschappelijke discussies. Sterker nog, het kan dienstbaar zijn aan maatschappelijke hervorming.” Van der Woude voegt daaraan toe: “Het is wel belangrijk om ook actief met onderzoek en inzichten naar buiten te treden en op actieve wijze deel te nemen aan het publiek debat over actuele thema’s zoals etnisch profileren, jihadisme en radicalisering en migratie.”
Plannen voor onderwijs en onderzoek
Van der Woude wil met haar leerstoel het rechtssociologisch perspectief steviger verankeren binnen de juridische faculteit, zowel op het terrein van het onderzoek als op het terrein van het onderwijs. Van der Woude ziet daarbij mogelijkheden binnen alle rechtsgebieden: “Bezien vanuit mijn expertise zie ik in het bijzonder de meerwaarde van de rechtssociologie bij vraagstukken op het terrein van de rechtshandhaving, criminaliteits- en veiligheidsbeleid en migratie(beleid). Dat wil niet zeggen dat ik van mening ben dat de relevantie van het rechtssociologisch perspectief zich tot die vraagstukken beperkt. Het rechtssociologisch perspectief is immers niet gebonden aan een rechtsgebied. Het biedt juist een overstijgend perspectief.” De komende jaren hoopt Van der Woude een interdisciplinaire en rechtsgebiedoverstijgende onderzoeksagenda uit te bouwen rondom het begrip discretion. Zo geeft Van der Woude aan: “Ik wil in kaart brengen hoe en waar discretionaire beslissingen door verschillende actoren binnen de rechtsketen worden genomen en hoe deze beslissingen elkaar ook weer beïnvloeden. Juist door discretion op een holistische wijze te benaderen, als ware het een keten van interacterende beslissingen genomen door verschillende actoren en op verschillende niveaus (individueel, organisatorisch, lokaal, nationaal en supranationaal), kan een goed beeld worden geschetst van de impact van discretionaire beslisruimte binnen het recht in relatie tot vraagstukken van rechts(on)gelijkheid, (on)rechtmatigheid en legitimiteit. ”
Ook voor het onderwijs heeft Van der Woude plannen. Naast het onderwijzen van het vak “Rechtssociologie” binnen de Bachelor Criminologie wil ze zich ook hard maken voor een sterker rechtssociologisch geluid in de Bachelor Rechtsgeleerdheid.. Tevens geeft ze in dit voorjaar het universitaire keuzevak Recht en (de Multiculturele) Samenleving. Op haar verlanglijstje voor de komende jaren staan: een internationale ‘socio-legal’ summerschool, een LLC vak en het opzetten van een internationale socio-legal master in samenwerking met de collega’s van het Van Vollenhoven Instituut. Van der Woude: “Ik merk tijdens het onderwijs dat studenten in toenemende mate geïnteresseerd zijn in vragen over het recht. Hoe kan het dat wetgeving tot stand komt ondanks negatieve advisering van de Raad van State? Hoe ervaren burgers misbruik van bevoegdheden door politie en justitie? Graag bied ik in mijn onderwijs daartoe de ruimte en geef ik ze de theoretische en methodologische tools om op een verstandige wijze op dergelijke vragen te reflecteren.”
Een verbreding van het Van Vollenhoven Instituut
Onderzoek en onderwijs aan het Van Vollenhoven Instituut (VVI) zijn vanouds gericht op recht én samenleving. Het VVI is vooral bekend door zijn onderzoek naar vraagstukken van recht, bestuur en ontwikkeling in Azië, Afrika en het Midden-Oosten. Inmiddels is deze kennis van buitenlands recht en niet-statelijke systemen gebaseerd op gewoonte of religie ook voor Europa en Nederland steeds relevanter geworden. Bovendien is het VVI sinds jaar en dag een centrum van sociologische, antropologische en bestuurskundige benaderingen van recht. De benoeming van Maartje van der Woude aan het VVI vormt een markering en een versterking van deze ontwikkelingen.