Met Leidse wetenschap de toekomst tegemoet
Onderzoek met grote impact. Zeven voorbeelden daarvan staan in het boekje ‘Met Leidse wetenschap de toekomst tegemoet’ dat verschijnt ter ere van het lustrum van de Universiteit Leiden.
Vlammend voorwoord
Rector magnificus Carel Stolker schreef een vlammend betoog als voorwoord: ‘Het lijkt of ik in twee parallelle universums terecht ben gekomen.’ Het ministerie van Onderwijs (in Stolkers voorwoord vooral in de persoon van staatssecretaris Sander Dekker) lijkt de universiteiten vaak te zien als instituten met ivoren torens en dikke muren die te weinig ‘maatschappelijk relevant’ onderzoek doen. Intussen proberen de universiteiten (het andere universum) aldoor te laten zien dat dat beeld niet klopt. Dat fundamenteel onderzoek belangrijk is om tot fundamenteel nieuwe inzichten en technieken te komen, al is niet altijd te voorspellen wanneer het zijn vruchten afwerpt. Ook zoeken de universiteiten de maatschappij steeds meer op om velerlei fronten kennis te delen.
Initiatief
Het boekje is het initiatief van de scheikundigen Geert-Jan Kroes en Hermen Overkleeft. Zij bedachten dat het mooi zou zijn in het Leids lustrumjaar 2015 een boekje te maken met daarin Leids onderzoek met grote impact, door de jaren heen. Er kwam één voorbeeld uit alle faculteiten, waaronder de faculteit Campus Den Haag, die op 1 januari 2016 een nieuwe naam krijgt: faculteit Governance en Global Affairs.
Fundamenteel onderzoek
Kroes en Overkleeft stellen in hun inleiding dat het misschien wel het meest fundamentele onderzoek ook de grootste impact heeft gehad: het natuurkundige onderzoek dat Heike Kamerlingh Onnes bracht tot het inzicht dat de elektrische weerstand van een geleider bij zéér koude temperaturen sterk afneemt. Pas zo’n 65 jaar later werd de MRI techniek op basis van dit onderzoek ontwikkeld. Deze faciliteit om een drie-dimensioneel beeld te maken van een orgaan, heeft tot veel betere en eerdere diagnoses bij ziekte geleid.
Mensheid wil eigen ontstaan kennen
Van veel recenter datum (2007) is de vondst van een zigzagpatroon op een schelp, gevonden in Indonesië. De archeologische vondst resulteerde na langdurig en intensief onderzoek in diverse disciplines tot een nieuw besef. Namelijk dat de Homo erectus al honderdduizenden jaren vóór de moderne mens, iets kon waarvan tot dan toe werd gedacht dat alleen die moderne mens het kon: een grafisch patroon tekenen. Een deel van de geschiedenis van het ontstaan van de mens moet worden herschreven. Is dat maatschappelijke relevant? Jazeker: de mensheid is buitengewoon geïnteresseerd in zijn eigen geschiedenis. Dat blijkt uit de verspreiding van spannend archeologisch nieuws. Dat gaat de hele wereld over. Bovendien werden nieuwe onderzoeksmethoden ontwikkeld. Ook dat is impact.
Beleid op basis van onderzoek
Het kan ook andersom. In het boekje is ook een hoofdstuk gewijd aan het Centrum voor Terrorisme en Contraterrorisme (CTC) van de Universiteit Leiden in Den Haag, dat zelfs is opgericht om science-based beleid te kunnen voeren. Uit onderzoek van Beatrice de Graaf kwam naar voren dat zowel terroristen als overheden met hun acties een bepaald beeld willen neerzetten, met name van dreiging. Terroristen willen een klimaat van angst creëren; als politici daarop reageren met allerlei wetten en maatregelen kan dat de angst juist bevorderen en het voor terroristen zelfs aantrekkelijker maken tot actie over te gaan. Beleid op dit gebied vraagt dus om een afgewogen balans tussen maatregelen nemen en de rust bewaren.
Met Leidse wetenschap de toekomst tegemoet is verkrijgbaar bij de directie Strategische Communicatie en Marketing, communicatie@leidenuniv.nl