“Van gelijkheid is nog lang geen sprake”
Zowel in sport als in opvoeden lijken de traditionele man-vrouw patronen hardnekkiger dan je soms denkt. Hekkensluiter van de Wetenschapsestafette 4x400, antropoloog Jasmijn Rana, benadrukt daarom het belang om naast de biologische verschillen ook naar de culturele invloeden te blijven kijken.
Antropologie en sport
In de culturele antropologie wordt gender al lange tijd bestudeerd. Waar andere disciplines de verschillen in sekse als uitgangspunt nemen, de biologische verschillen, bestudeert de antropoloog meer en meer de culturele en sociale uitvoering daarvan: gender. In de antropologie van sport krijgt het snijpunt tussen ‘biologie’ en ‘cultuur’ steeds meer aandacht.
Stelling van pedagoog Liesbeth Hallers Haalboom
Moeders zijn gemiddeld beter in staat om hun gedrag af te stemmen op de behoeften van hun kinderen dan vaders. Dit is een van de bevindingen van pedagoog Liesbeth Hallers-Haalboom in haar promotieonderzoek naar de opvoedpraktijk in gezinnen met twee kinderen. Dit effect lijkt deels te worden verklaard door variabiliteit in testosteronniveaus over de dag heen.
Het onderzoek van Hallers Haalboom laat zien dat er zowel biologische als culturele factoren een rol kunnen spelen in verschillen in opvoedgedrag tussen vaders en moeders. Vrouwen kunnen door hun lagere testosteronniveau hun gedrag beter afstemmen op hun kinderen, en zijn al generaties lang de belangrijkste opvoeders. In sport is het juist andersom. Vrouwen worden gezien als het zwakkere geslacht: biologische verschillen zouden ze minder sterk, snel en kortom ‘geschikt’ maken, voor sport. Daarnaast hebben vrouwen generaties lang geen of nauwelijks toegang gehad tot sport. Waar mannen steeds vaker opvoedtaken overnemen, wordt de plaats van vrouwen in de sport steeds belangrijker. Maar van gelijkheid is nog lang geen sprake.
Vrouwen kunnen niet voetballen
In 1920 vond er in Groot-Brittannië, waar vrouwenvoetbal sinds de eerste wereldoorlog enorm groeide, een voetbalwedstrijd plaats tussen twee damesteams . Er zaten wel 53.000 toeschouwers in het stadion. Een jaar later werd vrouwenvoetbal afgeschaft, omdat het geen geschikte sport voor vrouwen zou zijn. Vandaag de dag is vrouwenvoetbal in ere hersteld, maar heeft het een achterstand opgelopen op het herenvoetbal. Wat nou als het vrouwenvoetbal dezelfde groei had kunnen maken als het mannenvoetbal? Wat als er evenveel aandacht en geld ingestopt zou worden? Zouden gescheiden sporten dan nog steeds nodig zijn? Of is het effect van biologische verschillen zo groot dat gescheiden sporten altijd nodig zullen zijn?
Testosteron bepaalt de winnaar?
De discussie of (een bepaalde) sport geschikt zou zijn voor vrouwen wordt te vaak gevoerd op basis van biologische verschillen. Tot een aantal jaren geleden werden ‘te mannelijke’ vrouwen getest op chromosomen, om te beslissen of ze wel vrouwelijk genoeg waren om aan de damescompetities mee te doen. Tegenwoordig wordt op testosteron getest, omdat atleten een oneerlijk voordeel zouden hebben als ze meer testosteron, en dus meer spiermassa, hebben. De Nederlandse Foekje Dillema, en meer recenter de Zuid-Afrikaanse Caster Semanya bijvoorbeeld, hebben hun vrouwelijkheid moeten bewijzen om te kunnen participeren in de atletiek. Het is echter nooit aangetoond dat winnaars een hoger testosterongehalte hebben dan verliezers.
Zowel in sport als in opvoeden is het daarom belangrijk om naast de biologische verschillen altijd aandacht te houden voor de uitwerking daarvan in culturele verschillen.
Wetenschapsestafette 4x400: 4 wetenschappers in 400 woorden
Antropologen, pedagogen, politicologen en psychologen bestuderen mens en maatschappij vanuit hun eigen invalshoek. In de wetenschapsestafette laten we steeds een van deze disciplines van start gaan met een stelling, te onderbouwen in ongeveer 400 woorden. Daarna wordt het stokje doorgegeven aan de overige sociale wetenschappers. Lees alle afleveringen in deze serie 'Wetenschapsestafette 4x400'.
Deze editie:
-
Liesbeth Hallers Haalboom (pedagogiek): Het verschil tussen vaderen en moederen
-
Jiska Peper (psychologie): Testosteron heeft ook bij vrouwen effect op hersenen en gedrag
Series wetenschapsestafette
Benieuwd naar verschillende invalshoeken op een wetenschappelijke stelling? Lees eerdere series van de Wetenschapsestafette 4x400.