Het immuunsysteem: stimuleren of afremmen?
Ons immuunsysteem moet kiezen als een vreemde stof het lichaam binnenkomt: aanvallen of niet? Soms gaat het bij die keuze mis, met ziekte of allergie tot gevolg. Onderzoekers van het LUMC proberen het immuunsysteem bij te sturen. Het wetenschapsdossier ’Immuniteit, Infectie en Tolerantie’ vertelt over hun werk.
Parasieten herkennen
De Leidse wetenschappers proberen het immuunsysteem te stimuleren of juist af te remmen bij het bestrijden van ziekten of allergieën. Een voorbeeld van een poging om het immuunsysteem te activeren is het Leidse onderzoek naar een malariavaccin. Jaarlijks sterven meer dan een half miljoen mensen door malaria, vooral kinderen jonger dan vijf jaar. Sinds kort is er een vaccin beschikbaar. ‘Dat is geweldig, maar dit vaccin biedt helaas maar beperkte en tijdelijke bescherming’, zegt Meta Roestenberg, internist-infectioloog bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). ‘De malariaparasiet kent namelijk meerdere ontwikkelingsstadia die er heel verschillend uitzien. Dat maakt het voor het immuunsysteem lastig om de parasiet te herkennen.’ Het vaccin is maar op een van die stadia gebaseerd, waardoor een parasiet in een van de andere stadia het immuunsysteem alsnog kan omzeilen.
Testen bij mensen
Roestenberg en haar collega’s ontwikkelen momenteel een vaccin op basis van levende verzwakte parasieten. Deze parasieten zijn verzwakt doordat twee genen zijn uitgeschakeld, waardoor ze geen ziekte veroorzaken. Roestenberg: ‘Bij proefdieren geeft dit vaccin honderd procent bescherming. Vandaar dat we dit vaccin nu ook bij mensen willen testen. Het zal nog wel even duren voordat dit vaccin echt beschikbaar is.’ Lees meer over dit onderzoek in het dossier ‘Immuniteit, Infectie en Tolerantie’.
Ontspoorde immuuncellen
Het dossier geeft ook voorbeelden van onderzoek naar aandoeningen waarbij het immuunsysteem juist moet worden afgeremd. Bij auto-immuunziektes zoals reuma en diabetes type 2 valt het immuunsysteem lichaamseigen eiwitten aan. Leidse onderzoekers proberen te achterhalen hoe dit komt. Voor diabetes is ondertussen duidelijk welke immuuncellen ontspoord zijn en waartegen ze optreden. Met die kennis is een nieuw soort celtherapie ontwikkeld. Binnenkort volgen de eerste tests van de therapie bij mensen. Bij reuma is de oorzaak niet tot één type immuuncellen terug te leiden. Wel zoeken wetenschappers naar mogelijkheden om te voorkomen dat de ziekte chronisch wordt.
Zie ook
Dossier Immuniteit, Infectie en Tolerantie
Vanuit verschillende disciplines werken onderzoekers van de Universiteit Leiden samen aan een veilige, gezonde, duurzame, welvarende en rechtvaardige wereld. U leest hierover in onze wetenschapsdossiers, waarvan het dossier Immuniteit, Infectie en Tolerantie deel uitmaakt. Eerder verschenen: