'Laat ruimte voor het ongewisse'
In hoeverre beïnvloeden kunst en wetenschap elkaar? Op dinsdagavond 23 juni gingen Bas Haring, bijzonder hoogleraar Publiek begrip van wetenschap van de Universiteit Leiden, en muzikant Colin Benders, oftewel Kyteman, hierover met elkaar in gesprek. Over één ding zijn ze het snel eens: ‘Het spannendst is om dingen op het moment te laten ontstaan.’
Creatief proces
Onder leiding van gesprekleider Andrea van Pol illustreren beide mannen die uitspraak met een voorbeeld. Benders: ‘Ik wil met The Kyteman Orchestra tijdens een optreden de compositie laten ontstaan. Mijn muzikanten krijgen alleen de akkoorden. Pas dan gebeurt er iets magisch.’ Haring: ‘Ik herken dat bij het geven van lezingen. Ik zorg ervoor dat ik binnen mijn verhaal kan improviseren.’
Self fulfilling prophecy
In het verlengde daarvan stelt Van Pol de vraag of opleidingen zichzelf anders moeten inrichten. Benders: ‘Een conservatorium heeft de juiste ingrediënten, alleen werkte het voor mij niet. Weet wat je kunt verwachten als je naar zo’n opleiding gaat.’ Haring: ‘Ik vind opleidingen vaak een hoge mate van self fullfilling prophecy hebben.We leiden mensen op die we trainen in iets dat al bestaat. Je moet iets anders bedenken, er moet ruimte zijn voor ‘het ongewisse’.’
Maatschappelijke relevantie
Het maatschappelijk humeur van de laatste tijd is of kunst en wetenschap wel voldoende maatschappelijke relevatie hebben. Haring betoogt: ‘Maak wat je wilt maken. Maar stel jezelf altijd de vraag: waarom doe ik dit? Waarom verlang ik van andere mensen dat zij hiervoor betalen? Dat is een legitieme vraag.’ Benders: ‘Ik vind het een gevaarlijke. Wat nu als je nu iets maakt wat maar door drie mensen interessant gevonden wordt? Misschien moet ik eerst op de gracht hangen en bier drinken. In het proces zélf schuilt de maatschappelijke relevantie.’ Haring is het deels eens: ‘Iedereen mag onderzoeker zijn en zijn eigen nieuwsgierigheid bevredigen. Maar als je al vooraf weet dat het irrelevant is, ben je een zak hooi als je er iets mee doet.’ De serie ‘Ontmoetingen tussen Kunst en Wetenschap’ is een onderdeel van het 88e lustrumjaar van de Universiteit Leiden, die 440 jaar bestaat.
Rendement
Mooi, maar wat levert het op? Hoe zit het met het rendement ? Haring: ‘Ik wilde een plek op de universiteit waar studenten autonoom onderzoeker mogen zijn. Dat is bij kunst heel gewoon, bij wetenschap niet. Wetenschappers zeggen altijd dat ze zo creatief zijn. Doen ze onderzoek met groene in plaats van oranje balletjes. Ze mogen frisser en sneller denken.’ Benders vult aan: ‘Het experiment vind ik geweldig. Ik ben altijd op zoek naar excuses om niet op steeds dezelfde akkoorden uit te komen. Juist in het experiment ontstaan obscure niches waar andere kernwaarden ontstaan.