ERC Starting Grant voor chemicus Sander van Kasteren
Kunnen suikerpatronen op cellen het immuunsysteem activeren om kanker te bestrijden? Sander van Kasteren gebruikt de beurs van de European Research Council (ERC) om te ontdekken of dit mogelijk is.
Ontwikkelen van effectievere vaccins
Het onderzoek van deze Leidse chemicus draagt mogelijk bij aan de ontwikkeling van effectievere vaccins tegen kanker. Van Kasteren wil nieuwe stoffen maken om na te gaan of receptoren (eiwitten die signalen van binnen of buiten de cel doorgeven) suikers herkennen en verschillen in suikerpatronen kunnen opsporen. ‘Het doel is te achterhalen of sommige suikerpatronen het immuunsysteem beter activeren tegen kanker’, aldus Van Kasteren.
Soms duidt verandering op ziekte
Hij vergelijkt cellen met M&M’s. ‘Net als dit snoepje zijn cellen bedekt met een laagje suiker, alleen is het suikerlaagje van de cel een stuk ingewikkelder. Het bevat veel verschillende soorten suikers en de samenstelling ervan verschilt sterk tussen verschillende cellen. Soms duidt een verandering ook op ziekte: het suikerlaagje op kankercellen kan bijvoorbeeld héél anders zijn dan het laagje op de gezonde buurcellen.’
Het immuunsysteem mobiliseren
Bepaalde cellen van het immuunsysteem – de dendritische cellen – kunnen de verschillen tussen de suikers op gezonde en ongezonde cellen herkennen en gebruiken om het immuunsysteem te mobiliseren tegen de kanker. Daarvoor hebben ze een heel arsenaal aan eiwitten op hun oppervlakte, waarmee ze de suikers op de kankercel kunnen herkennen en het immuunsysteem tot actie aanzetten.
Ingewikkeld systeem
Van Kasteren benadrukt dat het onderzoek naar de kennis van de suikers op het celoppervlak - wat ze doen en ook hoe ze samenwerken - nog in de kinderschoenen staat. ‘Het is een ongelooflijk ingewikkeld systeem. Honderden verschillende suikers zitten in onbekende patronen op het celoppervlak geplakt op duizenden verschillende eiwitten en vetten in en op de cel.’
Kankercel herkennen
Het wordt nog ingewikkelder, omdat de dendritische cellen zelf ook bedekt zijn met een suikerlaagje. Zelfs de suikerbindende eiwitten op deze cellen zijn bedekt met suikers. Van Kasteren: ‘Dit maakt het een enorme uitdaging om precies uit te zoeken wat die suikerbindende eiwitten nou precies herkennen aan een kankercel. Uiteindelijk is de hoop dat deze kennis bij kan dragen aan het ontwikkelen van effectievere vaccins tegen kanker, maar voor het moment willen we eerst weten welke kleurtjes van de M&M’s de receptoren nu precies herkennen.’
Een ERC Starting Grant bedraagt maximaal 1,5 miljoen euro.